Doktorova kula je podignuta davne 1824. godine uz finansijsku pomoć Miloša Obrenovića, a podigao je dr Vito Romita, lekar velikog vezira i kneza Miloša, da bi 11 godina kasnije prešla u vlasništvo njegovog zeta, poznatog dr Silvestera Bartolomea Kuniberta.
Izgrađena je u turskom stilu od neklesanog kamena i cigle, ali sa evropskim rasporedom prostorija. Zbog njene lokacije na brdu Guberevcu, i izdvojenosti od ostalih kuća, i zbog neverovatno luksuznog izgleda za to vreme, narod ju je prozvao Doktorovom kulom.
Dom s uma sišavše
Kada je prodata knezu Milošu, on je ostavio u nasledstvo knezu Mihailu Obrenoviću, koji 1861. godine osniva bolnicu za duševne bolnice, prvu na Balkanu. Njen naziv je bio: "Dom za s uma sišavše". U prvoj godini je imala samo pet pacijenata. U to vreme je psihijatrijska ustanova bila veliko čudo među narodom, ali o njoj se pričalo na javnoj raspravi još 1837. godine kada je jedan sugrađanin izvršio samoubistvo nakon što je pokazivao simptome duševnog rastrojstva. Pre ove bolnice, ljude su jednostavno hospitalizovani po manastirima ili kućama na periferiji grada, koji su se koristili kao azili, a ne medicinske ustanove.
Prvi pacijent prostitutka
Prvi pacijent Doma za s uma sišavše bila je Kata Radmanova, koja se posle smrti muža odala prostituciji, zbog čega je bila javno osuđena na bičevanje. Ona je kasnije uspela da pobegne iz bolnice.
Najpoznatija dva stanovnika su bili dr Laza Lazarević, kao lekar, i Petar Kočić, kao pacijent, obojica hrabri i obrazovani ljudi, ali sa ličnim tragedijama. Kočiću je najveća želja bila da živi na slobodi, da bar na kratko vreme ne mora da gleda austrougarsku vojsku, ali je nažalost preminuo 1916. u bolnici dok je Beograd bio okupiran.
Na psihijatriju samo preko suda
Pacijenti su u bolnicu dospevali isključivo po nalogu suda. U arhivu Beograda sačuvan je dokument koji opisuje gospodina koji se ondašnjem predsedniku beogradske opštine žali da mu supruga nije kako treba, nakon čega se formira komisija koja je pregledala potencijalnu pacijentkinju.
ISTINA O PSIHIJATRIJSKIM BOLNICAMA: Pacijenti nose druge mrtve pacijente!
Paviljon za posmatranje
U okviru kule je bio i paviljon za posmatranje, da se slučajno ne dogodi da je neko došao u duševnu bolnicu, a da je zdrav. Zbog nasledstva, na primer. Sličan objekat postoji i danas.
Inače, paviljoni su bili podeljeni na muški i ženski.
Brutalne metode "lečenja"
Još Vuk Stefanović Karadžić u svojim zapisima svedoči da su paralizovanim bolesnicima oko vrata stavljali lanac i vezivali ih za za pod, a onda tukli dok ne kažu ime đavola, zapisivali na papir to i bacali u vatru. Hranili su ih samo sirćetom i vodom.
BEOGRADSKE FORE: Šta ljudi iz provincija nikad neće razumeti?
Od osnivanja bolnice upotrebljavani su tretmani kapima opijuma, a neretko rakija i vino. Tek nakon toga su primenjivane insulinske kome - pacijenta stavite u hipoglikemiju (pad šećera u krvi) i on se smiri.
Vadim ti dušu na pamuk
"Jednom me je pokojni profesor Dimitrije Milovanović pitao da li znam odakle potiče izreka vadim ti dušu na pamuk. Objasnio mi je da su se pacijenti vezivali tako što im se iglom probuši gluteus. Sipa se ulje, napravi se sterilni apsces i onda se konopac progura kroz gluteus i tako veže za krevet. Ne znam da li je to mit, ali možete da zamislite koliko je to bolelo", svedoči dr Slobodan Jovičić, psihijatar i načelnik Odeljenja intenzivne nege za Dnevno.rs.
TRAGEDIJA: Izašao sa psihijatrije, ubio ženu, pa sebe
Doktorova kula je u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kategorisana kao spomenik kulture, odnosno kao "nepokretno kulturno dobro od velikog značaja". Zgrada koja je preživela mnoga razorna bombardovanja Beograda i ratove do danas nije revitalizovana. Započeti su radovi na rekonstrukciji 1998. godine, ali su prekinuti zbog bombarovanja i nikada nisu nastavljeni zbog nedostatka finansijskih sredstava.
Procenjuje se da bi bilo potrebno tri do četiri puta više novca da se jedan od najstarijih beogradskih objekata dovede u red, nego da se sagradi nova zgrada.