Izložbu posvećenu 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve i šest decenija od osnivanja Zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograda otvorio je patrijarh srpski Irinej.
Vesić je tom prilikom istakao da učeći da poštujemo našu istoriju, pripremamo se za budućnost.
– Srbi svoju istoriju imaju i hvala bogu ponovo je se sećaju. Završetak Hrama Svetog Save je dokaz da smo se ponovo vratili sebi. Od naše najstarije očuvane bogomolje – Crkve Svetih apostola Petra i Pavla u Rasu, pa do Hrama Svetog Save prošlo je više od 12 vekova. Za tih 12 vekova bilo je uspona i padova naše države, ali po crkvama koje su građene možemo da vidimo kako se razvijalo naše društvo. Samo u katalogu se nalaze 93 crkve na teritoriji grada Beograda – naveo je Vesić. On je ukazao da bi nam na osam vekova autokefalnosti naše crkve mnogi narodi
pozavideli.
– Posebno na Zakonopravilu ili Krmčiji Svetog Save, napisane samo nekoliko godina nakon Magna karte. To je osam vekova ustavnosti i zakonitosti. Da ne govorim o Dušanovom zakoniku, jednom od najvažnijih srednjovekovnih akata – podsetio je Vesić i zahvalio autorkama izložbe i Zavodu za zaštitu spomenika kulture na velikom trudu. On je zaključio da će ovaj poduhvat ostati samo izložba ukoliko iz nje ne naučimo da čuvamo naše crkve i kroz njih prezentujemo našu veru, kulturnu i istorijsku baštinu.
Srpski patrijarh Irinej je izrazio zadovoljstvo činjenicom da Grad Beograd, zajedno sa svojim Zavodom za zaštitu spomenika kulture, organizuje izložbu na temu crkava koje se nalaze na teritoriji grada.
– Beograd je postao srpska prestonica u vreme despota Stefana Lazarevića i, nažalost, nemamo nijednu crkvu ili spomenik drugog tipa iz tog vremena. Nedugo posle toga Beograd je pao u ruke Turaka koji su gradili svoje bogomolje, dok su srpske nestale sa lica zemlje. Danas Grad Beograd vodi računa o crkvama koje se nalaze na njegovoj teritoriji, pomaže u njihovoj izgradnji, a najvažniji poduhvat tog tipa je svakako završetak izgradnje Hrama Svetog Save, koji se gradi bezmalo duže od jednog veka – rekao je patrijarh Irinej.
Direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Beograda Olivera Vučković rekla je da je ova izvložba predano i temeljno pripremana povodom 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, a u godini kada Zavod obeležava 60 godina postojanja.
– Izložba se bavi pravoslavnim crkvama na teritoriji Beograda u svih 17 opština. Jasno se prepoznaju 93 srpske crkve, od kojih su 48 spomenici kulture, pet se nalazi u okviru prostornih celina, a 40 crkava uživa status prethodne zaštite. Zajedničko im je to što se nalaze u nadležnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture i SPC. Posebnu vrednost čine seoske crkve, brvnare i crkve iz 19. veka čije su ikonostase radili najeminentniji umetnici tog perioda.
Prema njenim rečima, istoričarke Irena Sretenović i Hajna Tucić ovom izložbom i katalogom pokušale su da daju jasan prikaz bogatstva kulturnog nasleđa sakralne arhitekture našeg grada koja datira od 14. veka do danas. One su želele da ukažu na njihovu stilsku raznolikost, te da se mogu videti svi stilovi, od vizantijskog do neobaroknog, kao i nacionalni stil i akademizam, navela je Olivera Vučković i dodala da je Snežana Negovanović svojim fotografijama dala doprinos da ova izložba ugleda svetlost dana.
– Izložba nedvosmisleno pokazuje bogatstvo našeg nasleđa i njegovu raznolikost, a ovako sintetizovana sakralna arhitektura na jednom mestu ukazuje na trajanje, ali i na našu obavezu da ove dragulje našeg grada sačuvamo za buduće generacije – pojasnila je ona.
Starešina Vaznesenjske crkve protojerej Arsenije Arsenijević je istakao da je posebna čast što je izložba organizovana u ovom svetom hramu koji je, kako je rekao, poznat kao "mesto mučeništva Beograđana".
– Ova izložba je posvećena beogradskim svetinjama i zato bi trebalo da se svi građani upoznaju sa onim što Beograd kao grad sa dugom hrišćanskom tradicijom nosi u sebi, kao i sa onim što je Srpska pravoslavna crkva na ovim prostorima iznedrila i podarila narodu koji ovde živi – istakao je starešina Vaznesenjske crkve.
Izložbu su priredile istoričarke umetnosti Irena Sretenović i Hajna Tucić u okviru manifestacije "Dani evropske baštine".