Dok situacija u BiH nije bila toliko dramatična, Albanija je doslovno na kolenima, zbog najmanje 29 žrtava, velikog broja srušenih zgrada i uništenih puteva.
U akciji spasavanja, pored tima iz naše zemlje, učestvuju i sve zemlje regiona, sa specijalnim timovima u koje su uključeni i psi tragači.
Strašne vesti koje nam uz fotografije i video snimke stižu iz Albanije, probudile su i nekoliko pitanja u našoj javnosti: da li Srbija može da doživi sličan scenario i koja su to područja koja su najpodložnija zemljotresima na našoj teritoriji?
U Srbiji godišnje 1.000 zemljotresa
Magistar Dejan Dragojević iz Republičkog seizmološkog zavoda Srbije izjavio je ranije za "Blic" da se zemljotresi ne mogu predvideti, već da se mogu "proračunati parametri kretanja tla sa određenom verovatnoćom prekoračenja u određenom vremenskom periodu, a koji služe za projektovanje objekata".
- U "mirnoj" godini na teritoriji Srbije locira se oko 1.000 zemljotresa, a u slučaju jačeg prati ga veći broj slabijih zemljotresa, dva do tri puta više. Ovi zemljotresi su u najvećem broju manjih magnituda koje mogu da registruju instrumenti, a ljudi ih ne mogu osetiti. Češće javljanje slabijih zemljotresa je uobičajena pojava. Recimo na jedan zemljotres magnitude 6.0 dogodi se približno 10 zemljotresa magnitude 5 i približno 100 zemljotresa magnitude 4 - rekao je Dragojević.
Dežurni seizmolog u Seizmološkom zavodu Srbije Miodrag Petrović rekao je "Blicu" koje su kritične zone u Srbiji, kao i da nakon potresa u Albaniji i Bosni postoji verovatnoća da će se tresti i jug Srbije, ali da je to "normalna pojava koja nije opasna po objekte i sam ljudski život".
- Kod nas u zemlji zemljotresi se uglavnom događaju na područjima Kopaonika, zapadne Srbije, Kraljeva, Kragujevca, Svilajnaca, Rudnika, Lazarevaca. Nakon potresa koji je zahvatio Albaniju, ne isključujemo mogućnost pojave slabijih potresa na trlu južne Srbije, odnosno u rejonima Prizrena i Peći - rekao je on, dodajući da građani Srbije ne treba da paniče, pošto se radi o efektima koji se javljaju posle zemljotresa i koji ne uzrokuju štete i rušenje objekata.
Spas od rušenja - poštovanje standarda propisanih za gradnju
Zemljotres se, nažalost, ne može sprečiti, ali se može preduprediti i na vreme sprečiti veća katastrofa poštovanjem i primenom seizmoliških propisa prilikom gradnje stambenih objekata.
Zemljotresi koji su pogodili Mionicu, Valjevo i Kraljevo u našoj novijoj istoriji (1998, 1999. i 2010. godine) pokazali su nam da je dosta objekata u Srbiji građeno nepropisno. Postoje i opravdane sumnje da i mnogo novijih, ali naknadno legalizovanih objekata takođe ne zadovoljava seizmološke standarde. Sa druge strane, u praksi se pokazalo da su zgrade i objekti koji su prilikom gradnje poštovali standarde bez problema izdržali "drhtanje tla" kada se radi o kategoriji srednjih zemljotresa koje smo imali na tlu Srbije.
Istorija zemljotresa u Srbiji
Od kako se meri seizmološka aktivnost u Srbji, imali smo nekoliko razornijih zemljotresa, čija jačina nikada nije prelazila šest stepeni Rihtera. Zemljotres najjačeg inteziteta koji se dogodio na teritoriji Srbije bio je 1922. godine jačine 5, 9 po Rihterovoj skali u blizini Lazarevca. Prema rečima seizmologa, našu zemlju u budućnosti može da očekuje potres najveće jačine do šest stepeni Rihtera.
U izjavi "Blicu", zamenik direktora Republičkog seizmološkog zavoda Branko Dragičević rekao je i da se godišnje u Srbiji registruje i oko 2.500 zemljotresa iz bližeg okruženja.
- Seizmička opasnost po Srbiju je prisutna i konstantna. U poslednjih stotinak godina dogodilo se oko 40 zemljotresa jačine veće od 5 Rihtera, a pretpostavlja se da će najveći zemljotresi u budućnosti kod nas i biti do 6 stepeni - upozorava Dragičević.
Prema arhivi Geološke službe SAD (USGS), prvi jači zemljotres registrovan na teritoriji Srbije je iz daleke 1456. godine i bio je jačine 10 stepeni po Merkalijevoj skali. Iste jačine su bili i naredni zemljotresi u Srbiji, registrovani u toj arhivi: 1739. godine, zatim već godinu dana kasnije, 1740. godine i 1755. godine.
Hronološki gledano, prema podacima Seizmološkog zavoda, ali i po isrtorijskim knjigama, Srbija se u novijoj istorji najviše tresla najviše na sledećih pet mesta.
Od sviih navedenih, po žitelje naše zemlje najrazorniji su bili na Rudniku, odnosno, na području Gornjeg MIlanovca, kada je poginulo sedam osoba, dok je osam povređeno, uz brojna oštećenja kuća i pomoćnih objekata. Iz novije istorije izdvajaju dva: iz 1998. godine, kada se tresla Mionica i iz 2010. godine, kada je pomeranje tektonskih ploča probudilo Kraljevčane.
Mionica 1998. godine
Zemljotres na području Mionice, jačine 5,7 stepeni Rihterove skale, dogodio se 30. septembra 1998. godine, dvadesetak minuta posle ponoći. Epicentar je bio u mioničkim selima, u vencu planina Maljen i Suvobor. Snažno podrhtavanje tla oštetilo je više od 10.000 objekata u šest opština Kolubarskog okruga - Valjevu, Lajkovcu, Mionici, Osečini, Ubu i Ljigu.
Pored prvog udara, elementarna nepogoda imala je produženo dejstvo sa 57 jakih potresa i preko 300 slabijih potresa.
Kraljevo 2010. godine
3. novembra u 01:56 posle ponoći, 2010. godine, Kraljevo je pogodio zemljotres jačine 5, 4 Rihtera. Tom prilikom je povređeno oko 200, dok je život izgubilo dvoje ljudi, bračni par Natalija i Siniša Stašić, koji su su stradali kada se na njih srušio krov porodične kuće u naselju Grdica.
Materijalna šteta procenjena je na dve i po milijarde dinara i to samo na individualnim stambenim objektima. Teže ili lakše je oštećeno oko 16.000 kuća, osam i po hiljada stanova, 33 škole i nekoliko stotina privrednih objekata. Posledice zemljotresa osetilo je oko 80.000 Kraljevčana.