Osim po istorijski važnim ličnostima, Novi Sad je poznat i po velikom broju važnih institucija. Među njima se nalazi i najstarija srpska, književna i naučna institucija, odnosno Matica srpska. Međutim, da li znate ko je bio osnivač iste? U pitanju je Jovan Hadžić.
Pročitajte i:
Jovan Hadžić (1799-1869) bio je prvi predsednik Matice srpske i njen osnivač, srpski književnik koji je stvarao u 19. veku i značajno doprineo na razvitku kulture srpskog naroda. Bavio se pisanjem poezije i to pod pseudonimom Miloš Svetić. Mnogima je poznatiji kao jedan od protivnika Vukove reforme jezika.
Rođen je u Somboru i potiče iz najbogatijeg sloja srpskog građanstva u Ugarskoj.
Osnovnu školu završava na srpskom jeziku i nakon toga upisuje jednogodišnju nemačku školu u Sremskim Karlovcima. Gimnaziju završava sa odličnim uspehom i tada počinje njegovo interesovanje za pravopis i poeziju.
U Pešti upisuje filozofiju, ali nakon tri godine studiranja on odustaje i započinje studije prava. Još tokom studiranja filozofije interesovao se za antiku i starogrčki jezik, a na pravnom fakultetu se istakao kao jedan od najboljih studenata rimskog prava. Ova činjenica umnogome objašnjava uplive izvornog rimskog prava u Srbijanski građanski zakonik. U to vreme Hadžić počinje i sa pisanjem poezije pod pseudonimom Miloš Svetić. Godine 1822. nastavlja svoje školovanje u Beču gde se upoznaje sa austrijskim pravom. Studije završava 1824. godine. Tokom svog boravka u Beču imao je prilike da upozna mnoge velike ličnosti tog vremena koje će imati neposrednog uticaja na njegov dalji rad tj. formiranje njegovog pravnog načina razmišljanja. Zvanje doktora svih prava stiče 1826. godine, a u Srbiju se vraća 1837.
Kao jedan od vodećih pravnika bio je istaknuta ličnost javnog života, učesnik u političkim borbama i protivnik kneza Miloša. Bio je značajna ličnost i u kulturnom životu: osnivač Matice srpske, urednik Letopisa i u početku saradnik Vuka Karadžića. Međutim, sredinom 30-ih dolazi u sukob sa njim oko shavatanja književnog jezika. Vuk Karadžić i Jovan Hadžić su godinama bili u sukobu, sve dok Đura Daničić nije izdao Rat za srpski jezik i pravopis 1847. godine i time obelodanio argumente za Vukovu reformu i oborio sve koji su se tome protivili.
Dom molitve svih naroda: Predstavljamo vam novosadsku Sinagogu
Jovan Hadžić je bio jedan od najistaknutijih protivnika Vukove reforme jezika. Najviše se istakao posle smrti mitropolita Stratimirovića 1836. godine. Godine 1837. Hadžić izdaje svoju knjižicu „Sitnice jezikoslovne“. Tada je Vuk procenio da je nastupio pogodan trenutak za javni obračun sa Hadžićem. Vuk i njegove pristalice su smatrali da Hadžić nije kompetentan da govori o jeziku i da jezik kojim je pisao nije mogao služiti kao uzor. Taj sukob je postojao sve do 1847. godine kada je Vuk uspeo u svojoj zamisli da narodni jezik postane književni.
Simbol Novog Sada: Ovako je Petrovaradinska tvrđava dobila ime (FOTO)
Sukob između Vuka Karadžića i Jovana Hadžića se konačno završio intervencijom Đure Daničića (1825-1882), koji je u svom delu Rat za srpski jezik i pravopis dao argumente protiv pisanja starom azbukom i pravopisom, ali isto tako je istakao i Hadžićevu nestručnost u filologiji rekavši da on nije kadar da govori o tom pitanju. Ovo Daničićevo delo bilo je od presudne važnosti za poraz Jovana Hadžića. Iako su on i njegovi sledbenici poraženi, odbojnost prema Vukovoj reformi je i dalje postojala, pa su tako Vukovi protivnici u pisanju i dalje koristili staro pismo i pravopis, ali mlado pokoljenje srpskih intelektualaca bilo je na Vukovoj strani.
Danas o radu Jovana Hadžića pronalazimo daleko više negativnih nego pozitivnih kritika. Uzrok tome je možda neuspeh u sukobu sa Vukom Kradžićem. Međutim, opravdanje za takav Hadžićev stav možemo pronaći u uticaju koji je na njega imalo školovanje u Habzburškoj monarhiji, ali to ga ne opravdava na filološkom planu.
VELIKI DOBROTVOR I GRADITELJ: Zahvaljujući ovom čoveku, Novi Sad je postao stecište modernizma
Njegovo književno stvaralaštvo je, svakako, vrlo značajno u srpskoj književnosti XIX veka, ali njegove konzervativne ideje koje su narušavale tadašnje pokušaje napredovanja u jeziku su bile te koje su donekle onemogućile njegov uspeh u filologiji.