BITKA ZA PRESTONICU: I Beograđani oslobađali grad oružjem mrtvih Nemaca
Borbi za oslobođenje Beograda pre tačno 70 godina priključili su se i građani Beograda koristeći oružje poginulih nemačkih vojnika, ujedno slaveći organizovanjem i igranjem kozačkih kola.
Četrnaestog oktobra davne 1944. godine otpočeta je završna faza za oslobođenje današnje srpske prestonice. Tog ranog jutra oslobođenja održano je savetovanje komandanta jedinica Crvene armije, najbližih Beogradu i komandanata Prve armijske grupe Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije.
Juriš na Beograd
Temeljne pripreme Nemaca za odbranu Beograda rezultirale su spremnim odbrambenim pojasevima, jakim uporištima i velikom vojskom. Četrdeset tenkova, 20.000 vojnika i 170 topova spremno je čekalo ukopano u nepokretnim vatrenim tačkama.
Na sazedanju je tada odlučeno da glavni udar napada ponesu borci Prve i Šeste proleterske divizije i neke jedinice Pete i Dvadesete udarne divizije. Snage Crvene armije kretale su se prema Beogradu u dva ešalona. Rusko-jugoslovenskom savezu u pomoć su pristigli i Treći ukrajinski front, čiji je načelnik već posle dva dana raspolagao sa preko 600 artiljerijskog oruđa.
Vijorenje trobojke na Palati "Albanija"
Noseći danima u svojoj torbi zastavu i čekajući da je ponosno izvadi i razvije, Mladen Petrović, vojnik i borac, je tog jutra svoj plan ostvario. Izbegavši nemačku paljbu, uspeo je da se popne na jedanaesti sprat Albanije i na krovu ponosno istakne trobojku sa petokrakom. Nakon što se zastava zavijorila beogradskim nebom, Petrovića je ubio ranjeni nemački vojnik.
U večernjim časovama istorijski bitnog dana započeta je žestoka artiljerijska vatra, koncentrisana na mali prostor od pola sata. Jako "ura" uz zvuke ispaljivanja 'kaćuša' označilo je početak opšteg napada i uništavanje bunkera. Neprijatelji su ostali bez prve odbrambene linije, pa su napadne kolone bivale sve bliže centru. Osvojivši Banjicu na juriš, palo je i Dedinje. Iako su zgrade bile dobro utvrđene, borci su uspeli da stignu do Karađorđevog parka, a zatim i do Slavije.
Spremnost građana i njihov doprinos
Beograđani su osetili potrebu i želju da pomognu u oslobađanju svog grada, pa su tome i doprineli uzimajući oružje poginulih nemačkih vojnika priključivši se stroju napadača. Čak se 4.000 hrabrih Beograđana borilo za slobodu.
Pozitivno raspoloženje u mnogim trenucima zamenjivala je tuga. S obzirom na to da je bilo mrtvih na svakom koraku, priređivane su tužne svečanosti, a heroji sahranjivani na različitim mestima. Iako su borbe još uvek bile u toku, narod je na ulicama na Autokomandi i Slaviji igrao kozačko kolo, dok su Beograđanke sovjetske tenkove ukrašavale peškirima i cvećem, a prazne stanove pretvarali u prihvatne stanice u kojima su, pružanjem prve pomoći, pomagali ranjenima.
Vreme slavlja
Noć uoči oslobođenja i velike pobede osvajena je, sprat po sprat, Palata "Albanija". Sledećeg jutra, 20 oktobra, Beograd su bežeći napuštali neprijatelji. Glavom bez obzira, ostavljajući sve za sobom, Nemci su do večernjih sati u potpunosti ispraznili Beograd.
Rafali svetlećih metaka i mnogobrojnih raketa tačno u ponoć osvetlili su nebo nad Beogradom i topovskim zvucima iz Kremlja, koji su se čuli na Radiju Moskva, označili veliku pobedu. Ovim vatrometom je na taj način Beograd proglašen slobodnim gradom!