Manje poznati detalji Prvog svetskog rata
Beograd - Prvi svetski rat izbio je na današnji dan pre tačno sto godina, a njegova prva žrtva, po svemu sudeći, nije bio srpski vojnik na Savi već ruski poslanik u Beogradu.
O prvom svetskom ratu poslednjih meseci dosta se govori. Istoričari svakodnevno i sa pravom podsećaju na velike i važne događaje kao što su ultimatum Austrougarske Kraljevini Srbiji 23.jula 1914, zatim slavne bitke, Cerska i Kolubarska, ali se ne zaboravlja i nadljudska odbrana Beograda i inspirativni govor majora Gavrilovića vojnicima: "Vaši životi više ne postoje".
U pozadini ovih važnih datuma odigravali su se takođe značajni, ali javnosti mnogo manje poznati događaji koji istorijske čitanke ne beleže. Neki od njih su tek od skora poznati istoričarima, kao što je priča o sumnjivoj smrti ruskog poslanika u Kraljevini Srbiji Nikolaja Hartviga.
Nju je u ruskim arhivama pre 3 godine otkrio doktor Đorđe Đurić. "Nikolaj Herikovič Hartvik bio je ruski poslanik u Srbiji od 1909. do iznenadne smrti jula 1914, u poslanstvu Austrougarske monarhije u Beogradu kada mu je pozlilo, po svemu sudeći, nakon što je od barona Gizla čuo da monarhija sprema ultimatum Srbiji", smatra Đurić.
Međutim, od čega je zaista umro Hartvik, inače omiljen kod Srba, nikad se nije utvrdilo jer obdukcija nije urađena, a jedini svedok infarkta bio je sam austrijski baron koji je tvrdio da Hartvik u poslanstvu ništa nije okusio, ni vodu.
Drugi zanimljiv događaj, vezan za veliki rat, tiče se memoranduma nemačkog plemića, i poslanika u Londonu, kneza Karla Marksa Lihnovskog.
On je 1916. godine napisao spis koji je dostavljen nemačkom vojnom i političkom vrhu kao interni dokument. Međutim neplanirano je dospeo u ruke švedskim socijalistima, preko kojih je objavljen. "Ovaj dokument odgovornosti, za izbijanje rata nedvosmisleno se pripisuje nemačkim i austrougarskim vojnim i političkim krugovima. Lihnovski tvrdi da su oni odbili i onemogućili ozbiljna posredovanja da se rat izbegne", kaže Đurić.
Treći slučaj manje poznatog teškog poraza srpske vojske, početkom septrembra u Sremu.
Srpska vojska je trebala da pređe u Srem, i za sebe veže glavninu austrougarskih snaga koje su bile spremne za odlazak u Rusiju, što je naša vojska uradila. Pretrpela je težak poraz i igubila oko 7.000 vojnika u jednom danu.
Oporavak je srpska vojska našla u francuskoj ratnoj bazi u Bizerti u Tunisu i po dobru pamte admirala Emila Geprata guvernera Bizerte. Kada je Geprat 1930, posetio Beograd, narod ga je na rukama nosio od železničke stanice do Slavije.