RTS potvrdio tužne vesti: Preminuo je Gojko Varda

Uvaženi industrijski dizajner, arhitekta enterijera i dugogodišnji profesor Gojko Varda preminuo je u 88. godini života, u Beogradu. Vreme i mesto sahrane biće naknadno objavljeni, piše RTS.

Gojko Varda, jedan od najznačajnijih stvaralaca u oblasti industrijskog dizajna na prostoru bivše Jugoslavije, rođen je 22. novembra 1936. godine u Beogradu. Detinjstvo je proveo u Požarevačkoj ulici na Vračaru, a srednjoškolsko obrazovanje završio je 1955. godine u Trećoj muškoj gimnaziji. Diplomirao je 1960. godine na Odsjeku za unutrašnju arhitekturu Akademije za primenjene umetnosti u Beogradu.

Karijeru je započeo u Zavodu za primenjenu umetnost, gde je radio 1961/62. godine. Već naredne godine dobio je prestižnu Fordovu stipendiju kao jedini predstavnik iz Srbije na konkursu njujorškog Instituta za međunarodno obrazovanje, što mu je omogućilo usavršavanje u Sjedinjenim Američkim Državama. Tokom 1963. i 1964. godine boravio je na američkim koledžima i u dizajnerskim biroima, a to iskustvo kasnije je opisivao kao ključni trenutak u svom profesionalnom razvoju.

Varda je još od studentskih dana pokazivao neiscrpnu posvećenost i želju za stvaranjem. Njegov prvi samostalni projekat bio je enterijer prodavnice japanske foto-opreme Cinephoto u Palati Albanija. Ubrzo zatim usledila je saradnja sa poznatom industrijom satova INSA iz Zemuna, gde je redizajnirao klasične mehaničke satove i kreirao programatore za domaćinstva, uvodeći inovacije koje su privukle pažnju i u inostranstvu. Na izložbi u Parizu 1963. godine, u okviru kongresa ICSID-a, njegov zidni sat za INSA-u nagrađen je plaketom Jacques Vienot.

Po povratku iz Amerike, bio je jedan od osnivača čuvene Škole za dizajn u Beogradu. Kao profesor na Fakultetu primenjenih umetnosti, predavao je predmet Oblikovanje industrijskog proizvoda do 1972. godine, kada preuzima funkciju direktora fakulteta, na kojoj ostaje sve do penzionisanja. Od 1976. bio je i član Saveta Univerziteta umetnosti u Beogradu.

Tokom karijere, predavao je i na privatnom Fakultetu za dizajn, Beogradskoj politehnici, kao i na Arhitektonskom fakultetu u Podgorici. I nakon penzionisanja ostao je aktivan u akademskoj zajednici, učestvujući na brojnim kongresima i gostujućim predavanjima.

Varda je bio poznat po tome što je sam izrađivao modele svojih predmeta – što svedoči o njegovom dubokom poznavanju materijala i zanatskoj umešnosti. Veći deo profesionalnog angažmana posvetio je dizajnu predmeta iz svakodnevnog života, uspešno sarađujući sa brojnim industrijskim gigantima, među kojima su INSA Zemun, 14. oktobar iz Kruševca, Jugostroj iz Rakovice, Rafinerija nafte Pančevo, Oriolik iz Oriovca, Inex Borac, Progres iz Svrljiga, Valjaonica bakra Sevojno i mnogi drugi.

Tokom višedecenijske prakse radio je na projektima nameštaja, enterijera, kućnih i industrijskih uređaja, alatki, medicinske i ugostiteljske opreme, ambalaže, satova, pa čak i vojne opreme. Autor je i dizajna za čuveno kućište računara „Galaksija“.

Varda je ostvario i zapažene međunarodne angažmane – između ostalog, za britansku firmu Wieners of Sheffield dizajnirao je pribor za jelo. Projektovao je i brojne jugoslovenske izložbe u inostranstvu, uključujući nastupe u Moskvi, Lenjingradu, Rigi, Talinu, Najrobiju, Kampali i Lusaki. Od 1962. godine bio je član ULUPUDS-a, a učestvovao je na kolektivnim izložbama širom Evrope.

Njegova prva samostalna izložba organizovana je u Beogradu 1959. godine, a usledile su i postavke u Novom Sadu, Muzuјu primenjene umetnosti u Beogradu i drugim gradovima. Za svoj rad višestruko je nagrađivan i poštovan u umetničkoj i stručnoj javnosti.

Gojko Varda bio je dugogodišnji saradnik i prijatelj Muzeja nauke i tehnike, kojem je nesebično darivao modele i dokumentaciju svojih projekata. Retrospektivna izložba „Gojko Varda: Šezdeset godina posvećenih dizajnu“, održana 2019. godine u ovom muzeju, prikazala je širok opus jednog od najznačajnijih dizajnera regiona, uključujući mnoge ručno izrađene modele i predmete iz serijske proizvodnje. U stalnoj postavci Muzeja i danas se mogu videti neka od njegovih dela.

Gojko Varda ostaje upamćen kao čovek koji je svojim radom i entuzijazmom trasirao put mnogim generacijama dizajnera. Njegovo ime trajno je upisano u istoriju jugoslovenskog i srpskog industrijskog dizajna.

rts.rs