BLAGO KNJAŽEVCA: Arheo-etno park u Ravni – mesto za mlade istraživače i zaljubljenike u istoriju i kulturu (FOTO/VIDEO)
Arheo-etno park nalazi se u Ravni osam kilometara severno od Knjaževca u dvorištu stare seoske škole.
Kažu da jedan grad, opštinu ili mesto najbolje opisuje njegova istorija, tradicija, kultura i stanovništvo. Upravo to sa sobom nosi pravu sliku vremena od nastanka jednog grada, pa sve do današnjih vremena i sve ono što krasi i izdvaja jedan narod od svih ostalih.
Sudeći po ovim tvrdnjama, onda se opština Knjaževac može izdvojiti kao mesto koje se po svojoj specifičnosti, arhitekturi, istoriji, tradiciji, ali i arheologiji bez sumnje izdvaja od svih ostalih i daje celoj našoj zemlji jedan poseban pečat i prepoznatljivost koji je od velikog značaja ne samo za naše krajeve nego i okolne krajeve.
TURISTIČKO BLAGO SRBIJE: Grad sa dva svetionika pokazuje put turistima u pravu pustolovinu kroz istoriju (VIDEO/FOTO)
Vožnja pored Begeja, ali i gradskim ulicama: Zrenjanincima obezbeđena subvencija, ali i ekološkiji transport (FOTO)
Otpad više neće biti problem Novosađanima! Projekat vredan skoro 90 miliona evra: Cilj - zeleniji Novi Sad (VIDEO/FOTO)
Kada je reč o arheologiji, Knjaževac se mora izdvojiti kao grad koji ima veliki udeo u formiranju i stvaranju istorije Srba, kako u ovoj opštini, tako i u celoj našoj zemlji zahvaljujući Arheo-etno parku "Ravna". Zemljište ovog arheo-parka kao i njegova iskopavanja, sa sobom nose razne misterije i saznanja iz prošlih vremena koji mame naučnike, mlade istraživače, ali i sve zaljubljenike u istoriju, sve avanturiste i turiste da dođu, vide i osete čari nekadašnjeg života i saznaju više o samom nastanku našeg društva i kulturnog nasleđa.
Uloga, značaj i sadržaj Arheo-etno parka "Ravna"
Arheo-etno park nalazi se u Ravni osam kilometara severno od Knjaževca u dvorištu stare seoske škole. Najstarije kuće u selu sagrađene su početkom dvadesetog veka, a zgrada škole je izgrađena 1906. godine. Blizina antičkog utvrđenja Timacum Minus uticala je da se u ovom selu smesti Arheo-etno park. Izgradnja je započeta je 1977, a zvanično otvaranje bilo je 1989. godine.
Osnovna zamisao je prikazivanje značajnih arheoloških nalaza sa lokaliteta Timacum Minusa u okviru arheološke postavke u zgradi škole i u Lapidarijumu, ali i upoznavanje sa istorijatom arheoloških istraživanja obližnjeg lokaliteta. Pored arheološkog sadržaja park ilustruje ambijent patrijarhalne seoske zajednice XIX veka timočkog kraja sa stambenim i privrednim zgradama. Etno-park čine kuća iz Gornje Kamenice u čijem je podrumu formiran Muzej knjaževačkih vina sa vinotekom, kuća iz Berčinovca, ambar iz Belog Potoka i kazanica za pečenje rakije sa lulom od "trešnjevog" drveta iz Pričevca.
Ovakav način izlaganja omogućio je da se sačuva dugogodišnje iskustvo i domet narodnog graditeljstva, ali i ostvarenje neposrednog kontakta posetioca sa predmetima. Posetioci su u mogućnosti da se upoznaju sa tradicionalnom kulturom stanovanja i objektima narodne arhitekture ovog kraja.
U okviru parka formirana je i radionica za izradu tradicionalne grnčarije sa replikama antičke i tradicionalne grnčarske peći. U prostoru stare seoske škole napravljena je i opremljena konzervatorska laboratorija. Arheo-etno park, pored različitih obrazovnih i kreativnih programa, organizovanja radionica, pruža mogućnost smeštaja i organizacije različitih skupova, kulturno-turističkih i obrazovnih programa kao i naučno-istraživačkih kampova.
Lapidarijum
U sklopu Arheo-etno parka u Ravni, desno od ulaza u park, formiran je lapidarijum rimskih kamenih spomenika pronađenih prilikom arheoloških istraživanja utvrđenja Timacum Minusa u periodu od 1975. do 1990. godine. Oni su najvećim delom pronađeni na samom utvrđenju ili su dobijeni na poklon od meštana. Uglavnom su zastupljeni nadgrobni spomenici, počasni spomenici i žrtvenici. Oni su veoma važan i pouzdan izvor za proučavanje i poznavanje vojnih, administrativnih, etničkih, društvenih, kulturnih i verskih zbivanja.
Škola
Na samom ulazu u Arheo-etno park sa leve strane nalazi se škola iz 1906. godine. Danas je unutar škole formirana mala arheološka istraživačka stanica sa dobro opremljenom učionicom za rad i laboratorijom za konzervaciju i istraživački rad. Ova istraživačka stanica služi kao prostor za realizaciju različitih naučno-istraživačkih projekata i za druge obrazovne programe. U hodniku škole izloženi su fragmenti rimskih nadgrobnih spomenika i kamene plastike sa lokaliteta Timacum Minus i drugi arheološki nalazi u okviru manje izložbene postavke. U školi se nalaze i radne prostorije za smeštaj i obradu arheoloških predmeta, kao i spavaonice za smeštaj istraživačkih ekipa.
Objekti narodnog graditeljstva
"Velika kuća" izgrađena je po uzoru na seosku kuću iz Gornje Kamenice podignutu krajem XIX veka. Pripada moravskom tipu sa podužnim tremom sa lukovima i "ćoškom". Na spratu kuće su tri prostorije: "iža" - kuhinja sa ognjištem u sredini, devojačka soba ili "mladoženjci" koja je služila za pripremu miraza ili prvu bračnu noć, i "golema soba" koja je predstavljala gostinjsku sobu.
U "golemoj sobi" su izloženi predmeti od tekstila, proizvodi domaće tekstilne radinosti, delovi narodne nošnje, tradicionalna grnčarija i predmeti za preradu vune. U donjem delu kuće nalazi se vinski podrum sa vinotekom knjaževačkih vina. Arheo-etno park sa obližnjim vinarijama knjaževačkog kraja i Zavičajni muzej Knjaževca uključeni su u zvaničnu vinsku rutu "Putevi vina" Srbije. U podrumu "Velike kuće" priređen je izložbeni prostor koji govori o vinarstvu ovog kraja. On sadrži sprave korišćene za dobijanje i čuvanje vina kao i foto-dokumentaciju koja govori o dugoj tradiciji vinogradarstva i vinarstva ovog kraja.
"Mala kuća" nastala je krajem XIX veka, a preneta je u Arheo-etno park iz sela Berčinovac. Sagrađena je od originalnih elemenata u bondruku sa podužnim tremom od autentičnog materijala na tradicionalan način. Unutrašnjost kuće podeljena je na dve prostorije, na "ižu" sa ognjištem i "golemu" sobu. Rekonstruisan je enterijer kuće sa autentičnim predmetima iz skromnog porodičnog života koji su služili za svakodnevnu upotrebu. Enterijer je obogaćen proizvodima lokalnih zanatlija i rukotvorinama koje su napravile ruke veštih seljaka.
U Arheo-etno parku nalazi se i objekat podignut po uzoru na kuću "Gazdića" iz staroplaninskog sela Radičevac. Pripada moravskom tipu i predstavlja vredan primer narodnog graditeljskog umeća. U prizemlju kuće je solidno opremljena sala za konferencije i kulturno-turističke i obrazovne programe koji se ovde organizuju tokom cele godine, suvenirnica i informativni centar za posetioce. Na spratu se nalaze drveni trem za odmor i smeštajni kapacitet namenjen članovima istraživačkih ekipa, kao i turistima.
U okviru Arheo-etno parka nalazi se i ambar, jedini privredni objekat, karakterističan za knjaževački kraj. Ambar ima podrum i koš, prenesen je iz sela Beli Potok i potiče iz XIX veka. Podeljen je na "preseke", odeljak za smeštaj žitarica, a sam podrum sa stubovima ima više namena za smeštaj alata, vina i slično. U slobodnom prostoru pored ambara izloženi su predmeti koji pripadaju seoskom domaćinstvu, a sve ređe se nalaze u upotrebi: kočije, ralo, saonice, "trmke" za pčele, kazan za pečenje rakije iz Pričevca sa lulom od trešnjinog drveta.
Centar za razvoj tradicionalnog grnčarstva i očuvanje starih zanata
U prostoru Arheo-etno parka u Ravni nalazi se radionica tradicionalnog grnčarstva, prostor opremljen sredstvima UNICEF-a, Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije i Opštine Knjaževac u cilju očuvanja i promovisanja tradicionalnih grnčarskih tehnika knjaževačkog kraja. Ovde se organizuju Letnje škole tradicionalnih zanata namenjene omladini, studentima, umetnicima i muzejskim stručnjacima u saradnji sa Centralnim institutom za konzervaciju iz Beograda. Pored replike antičke peći izrađena je i tradicionalna grnčarska peć korišćena u knjaževačkom kraju. Radni prostor dopunjuju i savremena oprema i alati, ali i mali izložbeni prostor gde su prikazani predmeti uređeni u toku letnjih škola.
Sam sadržaj, ali i celokupna arhitektura, istorija, kao i predmeti i građevine koji opisuju i čuvaju istoriju, ali je prenose i na mlađe generacije, pravi je užitak za svakog turistu koji je zaljubljenik u avanturu, istraživački rad, tradiciju i istoriju.
- Arheo-etno park Ravna predstavlja prvi kontakt posetilaca sa nalazima sa arheološkog nalazišta Timacum Minus. Unutar škole nalazi se konzervatorska radionica, kao i depoi za skladištenje arheološkog materijala. Odmah nakon toga je i Lapidarijum sa zbirkom izloženih kamenih rimskih nadgrobnih spomenika, kao i rekonstrukcija rimske grnčarske peći - objašnjava arheolog Bojana Ilijić i dodaje:
- Kada je etnološki deo u pitanju, tu imamo rekonstrukciju seoskog gazdinstva iz Timočkog kraja gde posetioci mogu da se upoznaju sa tradicionalnim građevinarstvom ovog kraja. U donjoj etaži kuće iz rekonstrukcije seoske kuće iz Donje Kamenice, formiran je Muzej vina koji je 2004. godine primio prve posetioce zato što je Knjaževac izrazito vinogradarski kraj što potvrđuju nalazi još iz antičkog perioda - objašnjava arheolog Bojana Ilijić.
Ona ističe i da Arheo-etno park "Ravna" u svoj sadržaj ubraja i "ambar", koji je svako domaćinstvo imalo u to vreme, kazanicu za pečenje rakije, jednu manju kuću, kuću skromnijeg domaćina, kao i radionicu za tradicionalno grnčarstvo.
- Ono što sasvim upotpunjuje priču Arheo-etno parka jestu edukativni programi koje organizuje Zavičajni muzej Knjaževca za svoje polaznike, kao što su Letnja škola tradicionalnih zanata, Letnja škola konzervacije i od ove godine Letnja škola arheologije - navodi i objašnjava za kraj razgovora arheolog Bojana Ilijić.
Projekat je finansiran iz budžeta opštine Knjaževac. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.