POZDRAV IZ MANASTIRA DOBRUN – Na granici Srbije i Srpske, pod stražom Vožda Karađorđa
Šira javnost je za manastir Dobrun kod Višegrada čula tek na Veliku Gospojinu 2004. godine, kada je u njemu održana centralna proslava obeležavanja 200 godina od podizanja Prvog srpskog ustanka, koju su zajednički organizovale Srbija i Republika Srpska.
Više je razloga zašto je manifestacija u slavu velikog srpskog vojskovođe Đorđa Petrovića i njegovih junaka organizovana baš na ovom mestu. Manastir se nalazi nedaleko od granice Srbije i Srpske. Oduvek su kroz dolinu reke Rzav, u kojoj se Dobrun nalazi i preko Višegrada vodili glavni putevi ne samo između Srbije i srpske Bosne, već i između Istoka i Zapada. Nisu Turska i Mehmed paša Sokolović čuvenu ćupriju na Drini slučajno sazidali baš u tom gradu.
Kad je 1809. godine odlučio da ustanak protiv islamskog okupatora proširi i na BiH, Karađorđe je svoju vojsku uputio preko Zlatibora i kroz kanjon Rzava. Tada su jedinice pod komandom Sime Markovića i Jakova Nenadovića oslobodile i Višegrad. A Dobrun je izabran i zbog činjenice da je u pitanju jedan od najstarijih manastira u BiH, koji je ubrzo nakon što je 1994. godine ponovo primio monahe, postao ne samo verski, nego i kulturni centar ovog dela srpskih zemalja. U ovoj svetinji uspešno radi izdavačka kuća "Dabar" (po mitropoliji Dabrobosanskoj), koja izdaje istoimeni časopis, a izdala je i više od 50 različitih knjiga o srpskom narodu i veri pravoslavnoj.
DODIR LUKSUZA I KOMFORA U HOTELU ALEXANDROS PALACE – SLOBODNE SOBE VEĆ OD OVOG VIKENDA!
CRKVE DIKA SELA LOZOVIKA: Obe svetinje, posvećene apostolima Petru i Pavlu, sagrađene u 19. veku
SRBI SA KUPREŠKE VISORAVNI BAŠ OPEVALI IZGUBLJENI ZAVIČAJ: Više od 50 pesama o Kupresu, Janju i Vitorogu
Nekoliko desetina metara od manastirskog imanja, drugom obalom Rzava, prolazi put koji Užice i Srbiju, spaja sa Višegradom i Sarajevom. Zlatibor sa Romanijom. A na put budnim okom motri niko drugi do Vožd Karađorđe. U sklopu obeležavanja dva veka od početka Prvog srpskog ustanka na padini iznad manastira postavljeni su ogromna bista Karađorđa i beli krst.
Istorija ove, kao i većine srednjovekovnih gradova i svetinja, kombinacija je poznatih činjenica, narodnih predanja i u velikoj meri nagađanja. Mitropolit dabrobosanski u drugoj polovini devetnaestog veka Sava Kosanović je tvrdio da manastir potiče iz devetog veka. Neki istoričari zastupaju mišljenje da je izgrađen 1219. baš u godini kada je Srpska pravoslavna crkva dobila samostalnost.
Najprihvaćenija je "istina" da je manastir sagrađen unutar celine utvrđenog grada Dabra, u vreme cara Dušana. Kao godina završetka manastira, najčešće se uzima 1343. a kao osnivač župan Pribil, Dušanov vlastelin, koji je bio zadužen za čuvanje zapadne granice tadašnje srpske države. Navodno, Pribil je u utvrđenom gradu sazidao županski dvor i skromnu manastirsku crkvu od kamena i sige.
Nakon što se Pribil zamonašio i predao im vlast, brigu nad tvrđavom i pokroviteljstvo nad hrišćanskom svetinjom preuzeli su njegovi sinovi Stefan i Petar, koji je uz crkvu dozidao spoljnu pripratu i riznicu. Zapisano je da je u vreme Petra u Dobrunu bilo 720 monaha. O tom vremenu svedoče i dve freske, koje su preživele brojna rušenja manastira. Na prvoj su car Dušan, njegova žena Jelena i sin Uroš, na drugoj župan Pribil, sa sinovima i zetom.
Po pojedinim izvorima, Turci su u ovaj kraj prvi put prodrli 1393. godine, četiri godine nakon Boja na Kosovu, srušili ili teško oštetili manastir, koji su zatim obnovili sin cara Lazare Stefan i kneginja Milica. Azijati su Dabar ponovo osvojili 1463. godine. Grad su razorili a manastir teško oštetili. Mlađi monasi su se povukli u nepristupačne isposnice, kojih je u ovom kraju, ispresecanom jarugama i vrletima, sa mnoštvo pećina, bilo na desetine a u oskrnavljenoj svetinji su ostali samo stariji monasi koji nisu mogli ili nisu hteli da beže. Nakon njihove smrti manastir je postepeno opusteo i porušen.
ČUVAJU DUŠU OTETOG GRADA: Pravoslavne crkve u Sarajevu
SEDAM DUŽNOSTI KOJE IMATE PREMA SVOM DETETU: Ovo nisu prijatne teme, ali su obavezne za svakog roditelja
TEMELJI OVE SVETINJE PAMTE SVETOG SAVU: U Velikom Orašju pravoslavna crkva postoji od 12. veka
Rušenja će postati manastirska sudbina. Obnovljen je u šesnaestom, srušen krajem sedamnaestog, a obnovljen krajem osamnaestog veka. Međutim, u manastiru nije bilo monaha i u njemu je u sledećih 100 godina služba vršena samo tri puta godišnje: na Božić, Vaskrs i Duhove. Sledeće razaranje manastir je zadesilo posle srpskog ustanka u BiH 1875. godine, kad su se Turci svetili ne samo masovnim ubijanjem i progonom naroda, već i rušenjem pravoslavnih bogomolja.
Berlinski kongres, održan 1878. je srpskoj Bosni doneo nove gospodare, Austro-Ugarsku monarhiju i guvernera Benjamina Kalaja. Uz njegovu dozvolu a na zalaganje mitropolita Save Kosanovića i uz pomoć baronese Vilhelmine Nikolić, rodom Srpkinje, manastir je ponovo oživeo 1884. godine, kada je obnovljena prvobitna crkva župana Pribila.
Novi oružani sukob srpskog naroda i okupatora, ovaj put Austrijanaca i Mađara, koji je počeo nakon Sarajevskog atentata 1914. doneo je novo rušenje i zatvaranje Dobruna. Sa obnavljanjem se počelo 1921. godine, kada su krečenjem i živopisanjem uništene ili oštećene pojedine freske.
U Drugom svetskom ratu, Švabe su manastir pretvorile u magacin za oružje i municiju, koje su pri povlačenju, u januaru 1945. zapalili. Nakon strahovite eksplozije, od Dobruna su ostali samo zvonik i priprata. Uporni Podrinjci, koji su u Drugom svetskom ratu većinom podržavali četnički pokret i Dražu Mihailovića, su već sledeće godine obnovili svoju svetinju, ali je ona služila kao dobrunska crkva. Odlukom tadašnjeg mitropolita dabrobosanskog Nikolaja u Dobrun su 1994. useljeni monasi i on je ponovo povratio status manastira.
Slavljeničke 2004. godine manastir je dobio više novih objekata. Po značaju i arhitekturi, izdvajaju se Karađorđev konak, Muzej Prvog srpskog ustanka i Muzej Dabrobosanske mitropolije. Najzaslužniji za njihovu izgradnju i preporod manastira, nekadašnji mitropolit Dabrobosanski vladika Nikolaj, sahranjen je u manastirskoj porti, nedaleko od manastirske crkve, koja je posvećena Uspenju presvete Bogorodice.
Danas je Dobrun omiljeno svratište vernika ali i turista, koji u hiljadama dolaze da dušu okrepe verom a oči izuzetnom lepotom manastira i njegove okoline.
ČUDESNA VODA Znate li zašto je more slano? (VIDEO)