Štrpce na Šar planini je mesto gde su ljudi srećni: Žive mirno i po starinskim pravilima, a imaju i reku koja je jedinstvena u Srbiji
Od divljači na ovom području, koje još nisu dokačile rđave strane civilizacije, registrovani su medvedi, risovi, divlje svinje, tetrebi, divokoze i jazavci
Štrpce na Šar planini - sedište srpskog zbega na vrhu Šar planine ima 1.200 duša i tu, u Štrpcu, ljudi žive po starinskim pravilima, na 975 metara nadmorske visine. Diče se svojom rečicom koja, sakupljajući vodu sa planinskih izdani, teče na jug u Vardar i dalje u Egejski sliv, piše Glas Zapadne Srbije.
Uskoro bez listi čekanja na ortopedske i operacije katarakte
- Ovo je jedina reka za koju znam da za riblje stanovnike ima samo pastrmke, bar od sastavaka gore na visovima, pa do Štrpca - kaže Stojan Josimović, osnivač planinarsko - skijaškog društva "Uspon" u varošici.
Pripoveda da je njegov otac, radeći u svoje doba u lovnom gazdinstvu na Šari, bio zadužen za veštački mrest pastrmke u podrumima, i tako se ova plemenita riblja vrsta odomaćila u Lepencu, bez ijednog uljeza.
- Ni ja, a ni moja deca, ne uzimamo ribu, svaku ulovljenu odmah vraćamo u reku. Samo jednu sam preparirao, ima 1.550 grama, a najveći ulovljeni primerak koji sam video bio je od 2.860 grama, i zakačio se malo nizvodno, u selu Drejkovce. Kažu da u donjem toku ima primeraka i od četiri i po kilograma.
Od divljači na ovom području, koje još nisu dokačile rđave strane civilizacije, registrovani su medvedi, risovi, divlje svinje, tetrebi, divokoze i jazavci. I, dabome, gorski gospodari vukovi, ali ne mogu da se izbore sa psima šarplanincima koje drži skoro svaka kuća na ovoj granici Južne srpske pokrajine sa Makedonijom.
Od divljači na ovom području, koje još nisu dokačile rđave strane civilizacije, registrovani su medvedi, risovi, divlje svinje, tetrebi, divokoze i jazavci
Kakva je priroda i uloga tog borbenog psa objasnio nam je, svojevremeno, Srećko Đorđević iz Sevca, tada jedan od dvadesetak odgajivača šarplaninaca u svom zavičaju.
Ovde, u Sirinićkoj župi ne postoji domaćinstvo bez šarplaninca, jer ovaj pas može sam da zaštiti stado i ukućane i imovinu. Odgajivača nema više od 20, a među najpoznatijima su oni iz sela Reselice kod Dragaša.
Eksplozivan, inteligentan i nepotkupljiv, šarplaninac narasta i do 82 kilograma, i zabeleženi su slučajevi da se upustio u okršaj i sa balkanskim medvedom.
Njegova postojbina je Šar planina, a 1928. godine Vojska Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca prvi put ga je uvrstila u svoje jedinice, kao vojničkog psa. Veruje se da potiče od grčkog molosa i turskih pasa čuvara. Međunarodna kinološka federacija priznala ga je 1939. godine kao novu rasu pod imenom "Ilirski pastirski pas".
Međutim, na zahtev Jugoslovenske kinološke federacije, rasi je 1957. godine dodeljeno međunarodno ime "Jugoslovenski pastirski pas - šarplaninac", posle čega nije prekrštavana, do današnjeg dana. Njegov lik uzet je za amblem opštine Dragaš na jugozapadu Kosmeta, a BJR Makedonija je šarplaninca utisnula na revers novčanice od jednog denara, koja je bila puštena u opticaj 1993. godine.
Šta je mit, šta zbilja u priči da se vuk plaši šarplaninca?
Šarplaninac je poslednja čovekova odbrana, idu pastir, stado pa on na kraju. Hoće da ostane i sam u planini, pored ovce koja se ojagnji i čuva je, i ne može se odbraniti samo ako ga tada napadne čopor vukova. Jedan vuk nikad ga napasti ne sme, pripovedaju domoroci Sevca, sepskog naselja udaljenog osam kilometara od Štrpca, severozapadno.
Josimović dalje podseća:
- Već devet na Vidovdan održavamo planinarsku smotru preko Šare, od Ljubotena koji je na 2499 do Bistre na 2651 metara nadmorske visine. Tako će biti i ove godine.
Žitelji ovog planinskog zbega uznemireni su, međutim, pojavom albanskih investitora koji su počeli radove na izgradnji male hidroelektrane na mestu Obe reke, čime bi, sigurni su, bile ugrožene njihove rečice Kaluđerka i Bolovanka.
Oni odatle, dva kilometra uzvodno od Štrpca, zahvataju vodu i piju je potpuno neprerađenu, čistu planinsku, što se retko beleži u današnjem svetu. Uvereni su da bi gradnjim centrale bilo ugroženo njihovo snabdevanje vodom, pa su na kraju prošlog decembra dohvatili lopate i krampove u šake i zatrpali kanale koje je neposredno pre toga investitor iskopao bagerom.