MAKEDONCIMA POTREBAN POSEBAN AKT SRPSKE PATRIJARŠIJE: Uprkos blagoslovu SPC, moraće još da sačekaju na punu samostalnost
Makedonska pravoslavna crkva, posle 55 godina u raskolu i svega nedelju dana pod okriljem SPC, na korak je do sticanja pune nezavisnosti. Za ostvarivanje pune samostalnosti, međutim, Makedoncima je potreban poseban akt Srpske patrijaršije - tomos o autokefalnosti, ali i niz "međunarodnih" crkvenih priznanja.
Oko ove faze formalnog "puta ka slobodi" donedavno raskolničke MPC postoje različita viđenja, koja zadiru u složene odnose u pravoslavnom svetu. To se tiče pre svega ambicije Vaseljenske patrijaršije da kao vrhovna vlast u pravoslavlju potvrđuje autokefalnost svih "novih" crkava, ali i principa prema kome je samostalnost opštepriznata samo ukoliko je prihvate i pozdrave sve ostale pravoslavne crkve u svetu. Makedoncima otud preti opasnost da se nađu u klinču između zavađenih Vaseljenske i Moskovske patrijaršije, čiji se stavovi po ovom pitanju potpuno razilaze, ali bez čijeg blagoslova je svaka autokefalnost krnja i praktično - nepostojeća.
Dodatnu pometnju u rasplet makedonskog raskola unose zamagljena teološka i crkvenopravna pravila na način sticanja autokefalije, što je jedna od najkrupnijih tačaka nesloge među pravoslavnim patrijaršijama. Ova tema, ambiciozno zamišljena i postavljena, bila je na dnevnom redu i Svepravoslavnog sabora održanog na Kritu 2016. godine, ali prihvatljivo rešenje do danas nije pronađeno.
Eho sa Krita odjekuje makedonskim slučajem, budući da nije sasvim jasno da li će Makedonci svoju crkvenu samostalnost ozvaničiti dobijanjem tomosa iz Beograda ili iz drevne patrijaršije u Istanbulu.
Za patrijarha Vartolomeja prevazilaženje raskola u Makedoniji "istorijski je trenutak", kome je svoj veliki doprinos, kako tvrdi, dala i patrijaršija kojoj je na čelu:
- Raskol koji je trajao oko šest decenija, na inicijativu Vaseljenske patrijaršije, okončan je i ulazimo u novi period - rekao je Vartolomej za grčku televiziju ERT.
On je istakao da Vaseljenska patrijaršija po odluci Četvrtog vaseljenskog sabora ima neotuđivo pravo da po prijemu apelacije odlučuje o ovakvim pitanjima na najvišem nivou.
- Na tom osnovu uklonili smo raskol i izjavili smo da stupamo u evharistijsku zajednicu. NJihovu crkvu smo nazvali Ohridska arhiepiskopija, izuzeli smo pojam "Makedonska crkva" i svaku izvedenu reč od reči "Makedonija". Ograničili smo granice nadležnosti u granicama Severne Makedonije, a sva dodatna administrativna pitanja poverili smo Svetoj crkvi srpskoj - objasnio je Vartolomej.
Istoričar Dejan Ristić podseća da je patrijarh samo saopštio odluku, koja će biti zaokružena tek uručenjem tomosa koji potpisuje poglavar "majke crkve".
- Dok se to ne desi, MPC nije autokefalna - ističe Ristić. - SPC je izrazila spremnost da odobri autokefalnost MPC, Sabor je načelno doneo tu odluku, ali sada slede razgovori. Ova procedura može da traje mesecima ili godinama, a završava se predajom tomosa SPC, u ovom slučaju, Makedonskoj crkvi.
Zahvalnost Pendarovskoh
Predsednik Severne Makedonije Stevo Pendarovski razgovarao je telefonom sa patrijarhom Porfirijem, kome je zahvalio na odluci SPC da prihvati autokefalnost MPC - Ohridske arhiepiskopije.
- Ova odluka prilika je za izgradnju novih odnosa između Makedonske i Srpske crkve i za prevazilaženje gorkih tema iz prošlosti - saopšteno je u Skoplju.
Kako je navedeno, Pendarovski je ponovio da se nada da će se ceo proces priznavanja autokefalnosti MPC-OA završiti skorim dobijanjem tomosa vaseljenskog patrijarha Vartolomeja, što će, kako je naveo, doprineti ostvarivanju jednog od makedonskih nacionalnih interesa.
Propala misija
VASELJENSKI patrijarh otkrio je da je uloga pomiritelja u srpsko-makedonskom crkvenom sporu prethodnih godina bila poverena Albanskoj pravoslavnoj crkvi, ali da je misija albanskog arhiepiskopia Anastasija - propala.
- On je pokušao, otišao, vratio se, razgovarao sa obe strane i nije uspeo zbog reakcija, uglavnom iz SPC. Zato je zvanično, pismom, u jednom trenutku vratio mandat - kazao je vaseljenski patrijarh.
Arhiepiskop Stefan bez suđenja
Odluka najviših tela SPC o priznanju autokefalije Makedonskoj pravoslavnoj ckrvi - Ohridskoj arhiepiskopiji označila je i praktično stavljanje van snage odluku Svetog sinoda iz 2014. godine, kojom je pokrenut crkvenosudski postupak protiv njenog poglavara arhiepiskopa Stefana (Veljanovskog). NJemu je tada napisana optužnica zbog upornog ostajanja u raskolu, nehrišćanskog učešća u progonu kanonskog vladike Jovana (Vraniškovskog), kao i nizu drugih antikanonskih aktivnosti.