(FOTO) Više od 15 mrtvih u napadima ajkula u Hrvatskoj: Ljudski ostaci pronađeni u stomacima predatora velike bele ajkule! Zvanična statistika beleži se od 1888. godine
Iako su napadi ajkula u Jadranskom moru retki, istorijski podaci pokazuju da su se u hrvatskom priobalju kroz poslednjih 150 godina dogodila više od 30 napada, od kojih se 17 završilo smrtnim ishodom. Međutim, u dva registrovana slučaja pronađeni su ljudski ostaci u stomacima ajkula, ali su žrtve nepoznate, niti je poznato da li su nastradali od napada. Najčešće su se dešavali tokom plivanja i podvodnog ribolova, a gotovo svi ozbiljni napadi pripisuju se beloj ajkuli, jednoj od najopasnijih vrsta na svetu.
Podaci dolaze iz više izvora: Global Shark Attack File (GSAF), naučnih radova morskih biologa kao što je Alessandro De Maddalena, te novinskih članaka. Slučajevi su zabeleženi od kraja 19. veka do 2008. godine, a najviše ih je bilo sredinom 20. veka. Među incidentima je i jedan slučaj iz 2012. godine kod grada Bakar, koji je prvobitno prijavljen kao napad ajkule, ali je kasnije potvrđeno da je povredu izazvala sabljarka, a ne ajkula.
Napadi su zabeleženi duž cele obale — od Istre, preko Kvarnera i srednje Dalmacije, do zadarskog arhipelaga. Najviše incidenata dogodilo se oko Rijeke (uključujući Krk, Opatiju i Volosko), zatim u Istri (Pula, Poreč, Ika), kao i na ostrvima Vis, Hvar i Pag.
Zanimljivo je da su mnogi napadi prijavljeni na mestima koja su danas poznata kao turističke destinacije. U nekim slučajevima, poput Opatije i Rijeke, beleže se i po dva do tri incidenta u razmaku od nekoliko decenija.
Od ukupno 34 zabeležena slučaja, 26 se smatra neizazvanim, što znači da žrtve nisu provocirale ajkulu, već su bile u vodi kao plivači, ronioci ili u čamcima. Četiri slučaja vode se kao izazvani, najčešće u kontekstu ribolova ili izvlačenja ajkule na čamac. Još četiri incidenta ocenjena su kao nevažeća, uključujući i slučaj iz 2012. kod grada Bakar, gde je plivač zadobio udarac u nogu, ali je kasnije utvrđeno da se radilo o sabljarki, a ne o ajkuli, dok se peti dovodi u pitanje zbog nedovoljno informacija.
Dominacija bele ajkule u napadima
U gotovo svim slučajevima sa smrtnim ishodom identifikovana je bela ajkula (Carcharodon carcharias), predator koji može da dostigne dužinu više od pet metara. Ova vrsta često boravi u dubokim i hladnijim vodama, ali ulazi u Jadran prateći jata tune, koja su njen prirodni plen.
Ajkule najčešće napadaju u mutnoj vodi, kada iz pogrešne percepcije zamenjuju čoveka za morskog sisara, kao što su foke. U najvećem broju slučajeva, ajkula se povlači nakon prvog ugriza, ali nažalost, posledice su često smrtonosne zbog iskrvarenja ili teških trauma.
Istorijat napada sa smrtnim ishodom
Najstariji smrtonosni napad zabeležen je 1888. godine kod Rijeke, kada su u stomaku bele ajkule pronađeni ostaci čoveka. Od tada, beleženi su smrtni slučajevi u sledećim godinama:
1900 – Volosko: muškarac stradao tokom plivanja
1907 – Hvar i Krk (četiri slučaja): četiri osobe, među njima i učiteljica, izgubile su život
1908 – Medola: žena izgubila nogu i preminula
1934 – Susak: Agnes Novak, 18 godina, ubijena od bele ajkule
1935 – Susak / Rijeka: 22-godišnja Mira Kudlich izgubila život tokom plivanja
1954 – Pula: Pronađeni ljudski ostaci u stomaku ajkule, žrtva nepoznata
1955 – Opatija: 32-godišnja Karla Podzum
1961 – Opatija/Rijeka: 19-godišnji Sabit Plana, ajkula mu odgrizla ruku i ugrizla noge
1966 – Bakar: Josef Treliac, 33 godine
1971 – Istra: Stanislav Klepka, plivač
1974 – Omiš: Rolf Šnajder, 21 godina, izgubio stopalo I preminuo
1974 – Rijeka: nastradala dva češka turista
Jedan od najozloglašenijih slučajeva dogodio se 10. avgusta 1974. godine kod Omiša, kada je 21-godišnji Rolf Šnajder izgubio život nakon što mu je velika bela ajkula odgrizla stopalo. Te godine zabeležena su dva dodatna smrtonosna napada, kada su nastradali turisti iz Češke. Incident je zabeležen u luci Preluka kod Rijeke.
Posebno su tragični i incidenti iz 1930-ih, kada su za manje od godinu dana stradale dve mlade žene kod ostrva Susak i Volosko. Prema dostupnim podacima, jedna je imala samo 18, a druga 22 godine.
Da li se ajkule i dalje pojavljuju?
Poslednji zabeleženi napad desio se 2008. godine kod ostrva Vis, kada je 43-godišnji ronilac Damjan Peček napadnut tokom podvodnog ribolova. Ajkula mu je ugrizla list noge, ali je preživeo zahvaljujući brzoj intervenciji drugih ronioca i lekara. Međutim, iako je poslednji slučaj zabeležen pre skoro dve decenije, to ne znači da ajkule više ne posećuju Jadran. Povremena viđanja bele ajkule beleže se i danas, uglavnom od strane ribara i nautičara.
U hrvatskim vodama može se naći nekoliko vrsta ajkula. Među najčešćima su plava ajkula i mala pega (manja vrsta ajkule). Ipak, važno je napomenuti da nisu sve ajkule koje nastanjuju Jadransko more opasne po ljude.
Naučnici i konzervacionisti upozoravaju da su ajkule važan deo ekosistema i da njihovo prisustvo, iako može izazvati strah, ukazuje na zdravlje mora. Napadi na ljude ostaju ekstremno retki, i verovatnoća da će prosečan kupač ući u kontakt s ajkulom izuzetno je niska.
Iako se Hrvatska s razlogom promoviše kao sigurna destinacija za letovanje, istorijski podaci pokazuju da Jadransko more nije potpuno lišeno potencijalnih opasnosti. U vremenu pre masovnog turizma i savremenog nadzora, ljudi su stradali i u ovim vodama, iako je rizik minimalan.
