Džejms Bond pre Džejmsa Bonda: Ko je zaista bio Mustafa Golubić?
Mustafa Golubić, rođen krajem 19. veka u Stocu, ostaje upamćen kao jedan od najzagonetnijih i najintrigantnijih ljudi jugoslovenske istorije. Njegov život obeležila je borba za nacionalno oslobođenje, preokret ka komunizmu i rad za sovjetske obaveštajne službe. Golubić je ubijen od strane Gestapoa u Beogradu 1941. godine.
Golubić je poticao iz muslimanske porodice iz Hercegovine. Još kao mladić bio je povezan s Mladom Bosnom, pokretom koji je težio oslobađanju južnoslovenskih naroda od Austrougarske vlasti. Nakon atentata u Sarajevu 1914. godine, bio je uhapšen, ali je ubrzo oslobođen zbog nedostatka dokaza.
Tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, učestvovao je u borbama na strani Kraljevine Srbije. Neki izvori ukazuju na to da je bio povezan sa ljudima iz Crne ruke, ali zvanični dokumenti o njegovoj direktnoj ulozi u toj organizaciji nisu pronađeni.
Nakon rata, odlazi u Francusku i Beč, a zatim u Sovjetski Savez, gde postaje član Komunističke partije i saradnik sovjetske obaveštajne službe (NKVD). Delovao je u inostranstvu, posebno u Evropi, u periodu između dva svetska rata. Bio je povezan sa ilegalnim radom Komunističke partije Jugoslavije i sovjetskim obaveštajnim operacijama.
Hapšenje i smrt u Beogradu
Godine 1940. Mustafa Golubić se vratio u Jugoslaviju, navodno s ciljem da pomogne u organizaciji otpora protiv fašizma. U leto 1941., nakon okupacije Beograda, uhapšen je od strane Gestapoa. Tokom istrage je bio teško mučen, ali nije otkrio ni sopstveni identitet ni mrežu saradnika.
Prema potvrđenim podacima iz više izvora, Mustafa Golubić je streljan u Beogradu u julu 1941. godine, nedaleko od današnjeg Pionirskog parka.
Nasleđe
U socijalističkoj Jugoslaviji, Golubić je smatran herojem komunističkog pokreta. Njegovo ime nosile su ulice i škole, a o njegovom životu su kružile mnoge priče – neke zasnovane na činjenicama, a druge deo narodnog i ideološkog narativa.
Uprkos mnogim spekulacijama, jedno je sigurno – Mustafa Golubić je bio istaknuti antifašista, čovek koji je svoje znanje i život stavio u službu borbe protiv nacizma i okupacije. Njegova smrt u rukama Gestapoa 1941. godine ostaje tragičan simbol sudbine mnogih koji su se suprotstavili nacističkom režimu.
