NORDIJSKI SAVET JE UZOR I ZEMLJAMA EU: Šta to balkanski narodi mogu da nauče od severnjaka?
Danska, Švedska, Norveška, Island, Finska, kao i predstavnici iz autonomnih oblasti Grenlanda, Farskih i Olandskih ostrva, čine sastav ove severnoevropske organizacije
Nordijski savet (veće) je službeno telo za formalnu međuparlamentarnu saradnju među nordijskim zemljama. Savet je oformljen 1952. godine, a prve odluke saveta podrazumevale su dogovor o zajedničkom tržištu, socijalnom osiguranju i slobodnom kretanju ljudi bez pasoša za građane zemalja članica.
VELIKA AKCIJA RUSKIH MIROVNJAKA: Jermeni će im dugo biti zahvalni na ovoj pomoći
SMS PORUKA KOJA JE PROMENILA SVE: Bizarna lančana reakcija dovela do tragičnog ishoda u Beču
SOROŠEV ČOVEK "POKRAO" AMERIČKE IZBORE? Trampovi advokati izneli detalje zbog kojih Bajdenova pobeda visi o koncu (FOTO/VIDEO)
Ovaj savet broji 87 predstavnika iz nekoliko zemalja, koje čine Danska, Švedska, Norveška, Island, Finska, kao i predstavnici iz autonomnih oblasti Grenlanda, Farskih i Olandskih ostrva. Predstavnici ovog saveta su takođe i članovi parlamenta u svojim matičnim državama.
Savet održava redovna zasedanja svake godine u oktobru ili novembru, a obično imaju i jedno dodatno zasedanje godišnje sa određenom temom.
Savet je dobio i svoju dopunu u vidu Nordijskog saveta ministara, osnovanog 1971. godine.
Nordijski savet je uključen u različite oblike saradnje sa susednim oblastima, među kojima su Baltički savet, Beneluks, kao i Rusija i oblast Šlezvig-Holštajn.
Koreni ove organizacije sežu sve do Drugog svetskog rata, kada su Norveška i Danska napadnute od strane Nemačke, a Finska je imala otvoren sukob sa Sovjetskim Savezom. Švedska, iako neutralna u ratu, osećala je teške posledice globalnog sukoba.
Među nordijskim zemljama se razvila ideja da se nakon rata formira zajednička odbrambena unija, ali je taj plan propao zbog početka Hladnog rata. Da bi zaštitile svoje granice, Norveška, Danska i Island su pristupile NATO paktu, dok je Finska ostala verna svojoj tadašnjoj neutralnoj politici, najviše zbog potencijalne pretnje od SSSR-a.
Inicijativa da se nordijske zemlje ponovo približe i tesnije sarađuju, javila se početkom 50-ih godina prošlog veka, najviše zbog ekonomskih potreba. Danski premijer Hans Hedtoft izdvojio se kao glavni inicijator ove ideje, koja je na kraju i zaživela 1952. godine kada je Nordijski savet i osnovan, a pomenuti premijer izabran za njegovog predsednika.
Prvo zasedanje saveta je održano u danskom glavnom gradu - Kopenhagenu, a njemu su prisustvovali predstavnici Danske, Norveške, Švedske i Islanda. Nakon smrti Josifa Staljina, Finska je ugrabila povoljnu priliku da se takođe priključi Nordijskom savetu, 1955. godine. Kasnije su se savetu priključili i ostale članice.
Jedan od glavnih fokusa Nordijskog saveta je razvijanje međudržavnih odnosa članica, kao i jačanje razumevanja nordijskih jezika među decom, u prvom redu švedskog, norveškog i danskog.
Nordijski savet je osnovao četiri kancelarije van teritorija članica: u Estoniji, Letoniji, Litvaniji i u Šlezvig-Holštajnu. Osnovni cilj ovih kancelarija je promovisanje saradnje nordijskih zemalja i baltičkih država.
Zanimljivo je da Nordijski savet definiše Estoniju, Letoniju, Litvaniju i Rusiju kao "susedna područja" i sa njima održava aktivnu formalnu saradnju. U poslednjim godinama, Nordijski savet sve više pažnje posvećuje odnosima sa Rusijom, kao najjačom silom u okruženju.
Odnosi između Nordijskog saveta i Rusije (Sovjetskog Saveza), nisu bili oduvek dobri. Problem između njih je nastao 1991. godine, jer se Nordijski savet, u prvom redu Danska i Island, zalagao za nezavisnost baltičkih država od Sovjetskog Saveza i dodeljivanje statusa "posmatrača" u njihovoj organizaciji. Tek reakcijom Finske i Norveške, Nordijski savet je odustao od svojih namera.
Članice Nordijskog saveta aktivno rade na intenziviranju saradnje o jedinstvenom digitalnom tržištu, kao i raspravi o socijalnim pitanjima, ekonomskom i monetarnom sistemu Evropske unije, evropskoj migrantskoj krizi i odbrambenoj saradnji. Zanimljivost je što većina građana u zemljama članica, pre bira Nordijski savet, nego Evropsku uniju, kao cilj kome se teži u budućnosti.
Postoji tendencija da nordijske zemlje u budućnosti još više intenziviraju svoju saradnju, posebno na ekonomskom i privrednom planu. Dobar preduslov za to predstavlja ogromna sličnost u jeziku i poreklu članica, kao i stabilnost na ekonomskom planu.
Nordijski savet bi mogao da posluži kao dobar primer za balkanske zemlje, koje bi svakako trebale da nastave sa razvojem i produbljivanjem svojih međusobnih odnosa.