PORODIČNA PENZIJA: Prava, procedure i izazovi za korisnike

Kada penzioner koji je primao starosnu ili invalidsku penziju umre, članovi njegove porodice, odnosno supružnik ili vanbračni partner, deca i roditelji mogu naslediti njegova primanja do maksimalno 70 odsto, ukoliko ispune određene kriterijume.

Pravo na porodičnu penziju imaju supružnici, vanbračni partneri, deca i roditelji preminulog penzionera ukoliko je preminuli ispunio uslove za penziju ili ima najmanje pet godina staža osiguranja.

DO KADA TRAJE PORODIČNA PENZIJA BRAČNOG DRUGA

Supružnik, ali i vanbračni partner, može ostvariti pravo na penziju samo ako su brak, odnosno vanbračna zajednica života trajali najmanje tri godine. Takođe, oni će ostvariti pravo na penziju uz uslov da je do smrti osiguranika udovica navršila 53, a udovac 58 godina života. U tom slučaju trajno zadržavaju to pravo na nadoknadu.

Udovica ima pravo na porodičnu penziju i ako je sa preminulim supružnikom imala dete ili više dece nad kojima vrši roditeljsku dužnost, odnosno koja su u trenutku smrti maloletna. 

Ako udovica nije napunila 53 godine do smrti partnera, ali jeste 45, ona će tek sa 53 moći da iskoristi ovo pravo. 

Isto važi i za muškarce čije su supruge preminule.

Na porodičnu penziju ima pravo udovica, odnosno udovac, koji su mlađi od 53 godine, ali su u roku od godinu dana nakon smrti partnera postali potpuno nesposobni za rad. 

Naknadu primaju dok postoji ta nesposobnost.

Supružnik ili vanbračni partner profesionalnog vojnog lica koje je poginulo za vreme vojnih dejstava, ostvaruje porodičnu penziju bez obzira na godine života, pod uslovom da nije ponovo stupio u brak nakon smrti partnera.

DECA DO 15. GODINE OSTVARUJU PRAVO NA PENZIJU

Deca preminulog stiču pravo na porodičnu penziju i ona im pripada do 15 godina života. 

Ako pohađaju srednju školu, onda do 20 godina, a do navršenih 26 godina života, ako studiraju.

Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, porodična penzija pripada i za vreme bolesti, kao i iznad godina života propisanih u slučaju školovanja, ali najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.

Ako je, pak, prekinulo školovanje zbog služenja vojnog roka, porodična penzija mu pripada i za vreme služenja vojnog roka, a najduže do navršene 27. godine života.

Takođe, dete ima pravo na porodičnu penziju dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala do 15. godine života, a pre smrti osiguranika, pod uslovom da ga je osiguranik izdržavao do svoje smrti.

Invalidno dete stiče pravo na porodičnu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.

Ako detetu koje ima pravo na porodičnu penziju preminu oba roditelja, ima pravo da nasledi primanja od oba roditelja, koja će primati kao jednu penziju, ali samo ukoliko taj iznos ne prelazi najviši iznos penzije određen zakonom (200.475 dinara u 2024. godini).

PRAVO NA PORODIČNU PENZIJU IMAJU I RODITELJI

I roditelj preminulog (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) može naslediti penziju. Ako je korisnik prava izdržavao roditelja do svoje smrti, on stiče pravo na porodičnu penziju ako je navršio 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života ili postao potpuno nesposoban za rad.

Šta treba od papira za porodičnu penziju

Od toga da li je osoba u trenutku smrti već bila u penziji ili još uvek ne, zavisi koji se zahtev popunjava, ali je adresa u oba slučaja – PIO fond u mestu prebivališta preminulog.

Pored zahteva, lista potrebne dokumentacije je dugačka – od izvoda iz matične knjige umrlih i rođenih i medicinske dokumentacije, preko izvoda iz knjige venčanih ili sudske presude o razvodu, pa sve do različitih uverenja o plaćanju doprinosa.

Treba napomenuti i da ukoliko penziju nasleđuje vanbračni partner, od dokumentacije je potrebna i sudska odluka o postojanju vanbračne zajednice.

Isplata se vrši na tekući, odnosno devizni račun ako je prebivalište koristnika van Srbije, kao i preko ovlašćenog lica.

KOLIKA JE PORODIČNA PENZIJA?

Visina porodične penzije zavisi od broja članova porodice koji imaju pravo na nasledstvo, pa će tako jedan član primati 70 odsto iznosa penzije pokojnika, dva člana po 40 odsto, tri člana po 30 procenata, a tek četiri i više članova porodice primaće ukupno 100 odsto iznosa penzije.

U praksi, ako udovica nasledi od preminulog supruga penziju koju je primao, u iznosu od, recimo, 65.000 dinara, ona neće primati pun iznos, već oko 45.500.

MOŽE SE NASLEDITI I INOSTRANA PENZIJA

Moguće je naslediti i inostranu penziju, ali se o tome ne odlučuje u našoj zemlji.

Naime, ako je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava radio i u inostranstvu, uključujući i bivše jugoslovenske republike, o pravu na porodičnu penziju po osnovu inostranog staža odlučuje se po propisima te države, piše Nova.rs

Izvor: Srbija Danas/BizPortal/Korana Savić