Život beogradskih mostova: Svedoci jednog grada, mnogih vremena i država
Rušeni pa ponovo podizani, za sebe vežu legende i ličnosti, i prate sudbinu Beograda i njegovih stanovnika već vekovima. Pročitajte koji most je spasio jedan učitelj, kom mostu niko ne zna pravi naziv, i još mnogo činjenica iz zanimljive istorije beogradskih mostova.
Brankov most – kog Branka?
Na mestu gde je danas Brankov most, prvo je izgrađen most nazvan po Kralju Aleksandru.
Godine 1930. raspisan je javni konkurs za izgradnju drumskog mosta preko reke Save u Beogradu, a posao je ustupljen inostranoj firmi iz Oberhauena. Do tada je preko Save u Beogradu postojao samo Železnički most sagrađen još 1884. godine.
To je bio prvi most koji je povezao Beograd i Zemun. Pre toga, jedina spona bila je skela. Zato su ovaj most i zvali Zemunski.
No ovaj most, koji je bio prvi kojim je potekla i tramvajska linija, nije dugo služio jer je razrušen, prvo 1941. a zatim i 1944.
A onda je izgrađen i pušten u saobraćaj novi most, 1956. godine, koji se tokom komunističkog perioda zvao Most bratstva i jedinstva, a potom i Savski most. No, na stranu zvanični nazivi. Svi ga znaju kao Brankov most.
Za većinu Beograđana, ovo je neizostavni deo svakodnevne rute.
Ako pitate većini njih kako je dobio ime po kom ga svi znaju, reći će - po Branku Ćopiću, koji je skočio sa njega 1984. godine izvršivši samoubistvo. Ali, nije tako.
I pre ovog događaja se tako zvao jer je nastavak Brankove ulice. I to ulice koja je dobila naziv po pesniku Radičeviću.
Gazela - prava jugoslovenska priča
Most Gazela je najprometniji beogradski most iznad reke Save. Dnevno preko njega pređe više od 165.000 vozila, iako je projektovan za oko 40.000.
Građen je od 1966. do 1970. kao deo gradskog auto-puta i auto-puta Bratstvo i jedinstvo koji je trebalo da poveže ondašnje republike SFRJ - Makedoniju, Srbiju, Hrvatsku i Sloveniju.
Most je otvoren 4. decembra 1970. u prisustvu Josipa Broza Tita.
Kada se gradila Gazela, govorili su da je most ogroman i da nema potrebe za po tri trake u svakom smeru.
Izgradnja Gazele bila je prava jugoslovenska priča - gradile su je domaće firme, projektovao je profesor Građevinskog fakulteta Miša Đurić.
Gazelu su sa ponosom u duši i srcu dizali mladi akcijaši i proleteri iz cele zemlje. Interesantno je da su dve strane mosta spajane u jednom danu, kada su se pojavili svi angažovani proleteri, i oni povređeni i oni sa temperaturom od 39 stepeni.
Pančevački most
Sagrađen godinu nakon Brankovog, što pokazuje dobro ekonomsko stanje i razvitak zemlje u tom trenu. Gradile su ga nemačke firme. Dugo je bio jedini beogradski most na Dunavu, jer sada očekujemo da se most Zemun Borča pusti u saobraćaj krajem godine.
Kada je izgrađen zvao se Most kralja Petra Karađorđevića, a otvorio ga je knez-namesnik Pavle Karađorđević. Odmah zatim, preko mosta je prešao i prvi voz. Međutim, kao i Brankov, ovaj most nije preživeo Drugi svetski rat.
Povlačeći se, Nemci su ga 1944. uništili. Obnovljen je već 1946. godine. Most je tada nazvan Most Crvene armije.
Među Beograđanima je zauvek ostao naziv Pančevački most. Pravo ime dunavske ćuprije danas zna malo njenih korisnika.
Stari savski most – privremeno rešenje koje traje decenijama
Most koji spaja Autobusku stanicu i Staro Sajmište izgradili su Nemci u Drugom svetskom ratu (1942), nameravajući da ga postave na Tisi kod Žablja, ali je postavljen u Beogradu jer je bio jedini most koji premošćava Savu (Most kralja Aleksandra bio je srušen). Osim njega preko Save u funkciji je bio još jedino most u Šapcu, ali je on bio u jako lošem stanju.
Most je postavljen kao privremeno rešenje, što traje već 70 godine. Nemci su ga nazvali "Princ Eugen", a posle rata Beograđani su ga zvali Švapski most. Međutim, ovi nazivi su danas zaboravljeni.
Spasao ga učitelj
Zanimljiva priča vezana za ovaj most je da ga je od miniranja, koje su planirali Nemci oktobra 1944. godine, sapasao beogradski učitelj Miladin Zarić - ličnost potpuno zaboravljena u srpskoj istorji, a pravi Tihi i Prle.
Prema njegovom svedočenju, više od mesec dana posmatrao je kako Nemci postavljaju mine i proučavao kad god je mogao kuda idu kablovi i kako su mine spojene sa detonatorom.
Tog 20. oktobra 1944. godine čuo je poklike Rusa u komšiluku, istrčao iz podruma i uputio se ka mostu nedeljama obuzet "idejom da ga pošto-poto spase". Do mosta je stigao sa grupom ruskih vojnika i sa njima pregledao stubove ispod mosta. Zajedno su spazili da su ispod trećeg stuba drveni sanduci sa eksplozivom, a da je fitilj već upaljen i da šišti. Rusi su ostali u zaklonu, a Zarić je istrčao, zgrabio pinorski ašov koji je ležao pored mrtvog nemačkog vojnika i počeo da udara po detonatoru dok nije presekao "kao mleko belu žicu". Šištanje je prestalo i Stari savski most je bio spasen.