Havana mačka: Lepotica u boji najskuplje cigare
Pesnici drevnog Šijama (današnji Tajland) izuzetno su cenili potpuno smeđe mačke. Smatrale su se veoma lepim i verovalo se da svoje vlasnike štite od zla. Takve su mačke bile među prvim sijamskim mačkama koje su u 19. veku stigle na Zapad.
Sad se čini verovatnim da je među tim mačkama zapravo bilo nekoliko različitih genetskih vrsta, uključujući i one koje bismo danas nazvali burmanskim i tonkinškim, kao i jednobojne čokoladne.
Početkom 20. veka, Klub ljubitelja sijamskih mačaka u Britaniji doneo je odluku da će podsticati samo uzgoj plavookih sijamskih mačaka, koje su danas tipične za pasminu, a nekoliko potpuno smeđih mačaka bilo je zaboravljeno do pedesetih godina.
Dva uzgajivača u Britaniji počela su uzgajati jednobojne smeđe mačke sa čokoladnim bojama sijamskih, a ne tamnosmeđom bojom tek pristiglih burmanskih mačaka. U to su vreme jedine priznate strane pasmine - osim sijamske - bile ruska plava i abesinska mačka .
Prvo mače nove boje okotio se 1952. i bilo je rezultat ukrštanja sijamske mačke crnih oznaka i kratkodlake crne mačke. To je postao temelj nove pasmine elegantnih i gracioznih mačaka koje su u početku, 1958. godine, u Britaniji registrovane kao kestenjasto smeđe orijentalne kratkodlake mačke. Odprilike u isto vreme, par kestenjasto smeđih orijentalnih kratkodlakih mačaka stigao je u Sjedinjene Države kako bi se tamo utemeljila pasmina, a tu su registrovane kao havana mačke - ali nisu dobile naziv po glavnom gradu Kube, nego po pasmini zečeva iste boje.
Pasmina je 1959. priznata u SAD-u, ali je službeno nazvana '“havana smeđa mačka“. Britanske „kestenjaste“ mačke i dalje su se uvozile u SAD i registrovale kao havana smeđe do 1973. godine, kad je CFA prihvatila orijentalnu kratkodlaku pasminu , a od tada pa nadalje, te su se uvezene mačke registrovale kao kestenjaste orijentalne kratkodlake mačke, piše "Životinje.rs". Kako bi zbrka postala još veća, boja orijentalne kratkodlake mačke koja se u SAD-u zove „kestenjasta“, danas se u Britaniji zbunjujuće naziva „havana“.
Zato se smeđa havana mačka razvila kao isključivo severnoamerička pasmina, a standardi za izložbe razlikuju se od onih u Velikoj Britaniji. U SAD-u su uzgajivači zabranili korišćenje sijamskih mačaka u programu uzgoja, pa zbog toga, američka mačka je mnogo snažnija životinja, sa više zaobljenim licem i nešto dužim krznom.
S druge strane, u Britaniji se teži tipu tela koje je više sijamski, pa su zato britanske havana mačke mnogo glasnije od svojih američkih srodnika. U oba slučaja, mačke imaju duge noge, glavu koja je neznatno duža nego šira i ima jasan „prekid“ na nosu između ovalnih zelenih očiju. Havana mačka zaista ima bogatu, tamnu boju veoma skupe cigare.
Obzirom da su se ruske plave mačke koristile u programu uzgoja havane, uveden je recesivan gen za razređeno plavu boju, što je dovelo do povremene pojave nežno ljubičastih (lavanda) havana mačaka.
