Narodni muzej Srbije izložio Miroslavljevo jevanđelje

Miroslavljevo jevanđelje  je rukopisna knjiga nastala oko 1180. godine i najznačajniji je ćirilični spomenik srpske i južnoslovenske, odnosno srpsko-slovenske pismenosti. Smatra se da je pisaru trebalo sedam godina da je završi.

Kao najstariji srpski, ilustrovani ćirilični rukopis Jevanđelje je aktom Narodne skupštine 1979. godine proglašeno za nacionalno kulturno dobro od izuzetnog značaja i u Republici Srbiji ima status nacionalne relikvije.

Ovaj vredni dokument srpske kulturne baštine pisan u 12. veku za Miroslava, kneza Humskog, sina Zavidinog, a brata Stefana Nemanje, a tome svedoči zapis na poslednjem listu jevanđelja. Kako se veruje, bilo namenjeno njegovoj zadužbini, episkopskoj crkvi sv. Petra i Pavla u Bijelom Polju na Limu, a pretpostavlja se da je tamo moglo biti ispisano i ilustrovano.

Originalno Miroslavljevo jevanđelje se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu, a za njegovu konzervaciju i zaštitu zadužena je Narodna biblioteka Srbije.

Posebno značajno je to da je 2005. uvršteno u UNESCO listu „Pamćenje sveta” (Memory of The World), na kojoj je za sada samo 120 dokumenata od izuzetnog i univerzalnog značaja.

Miroslavljevo jevanđelje, najstariji sačuvani ćirilični rukopis napisan je na staroslovenskom jeziku srpske redakcije i raške ortografije i jedan od najvrednijih primera rukopisne građe. Po svom sastavu je jevanđelistar – bogoslužbena knjiga koja ima delove četiri jevanđelja raspoređene prema redosledu čitanja u toku crkvene godine. Osim jevanđeoskog teksta ispred svakog čitanja ima ispisane alilujare (crvene skraćenice koje označavaju kad se šta čita).

Miroslavljevo jevanđelje ima 181 list (362 strane) a napisano je perom na pergamentu, na zadnjem listu, na zadnjoj stranici, spominje se dijak Gligorije, koji je, pretpostavlja se, bio pisar, ili minijaturista ovoga svetog jevanđelja. Tekst Jevanđelja je pisan perom u dve kolumne, mrkom i crnom bojom, a većina naslova crvenom. Knjiga sadrži 296 minijatura crtanih perom, a zatim, bojenih četkicom, crvenom, zelenom, žutom i belom bojom i ukrašenih zlatom.

Pretpostavlja se da je jevanđelje u Hilandar preneo Stefan Nemanja, kada je odlučio da se preseli na Svetu Goru i tamo osnuje manastir. Iz ove knjige je 1198. godine vršena služba kada se osnivao manastir Hilandar, a kažu da je bila na grudima Stefana Nemanje na samrti.

Čuvana je do 1896. godine u Hilandaru kada je data na poklon kralju Aleksandru Obrenoviću. Smatra se da je Srpski kralj, Aleksandar Obrenović, 1896. godine platio dugove manastira Hilandara i tako na poklon dobio Miroslavljevo jevanđelje. Po nekima, to je unapred bilo dogovoreno. Rukopis koji je 700 godina proveo u manastiru.

Godine 1903, tokom majskog prevrata ubijen je kralj Aleksandar Obrenović, a rukopis je nestao iz dvorskog sefa. Policijske potrage ostale su bez rezultata. Miroslavljevo jevanđelje nije se našlo u Narodnoj biblioteci i izbeglo je sudbinu najvrednijih srpskih rukopisa koji su nestali tokom Prvog svetskog rata.

Uoči objave rata Srbiji, 1914. godine, glavni deo Trezora Narodne banke Srbije, evakuisan je iz Beograda u Кruševac. U međuvremenu je kraljevski bibliotekar, pakujući knjige i dokumentaciju kralja Petra za evakuaciju, u jednom od sanduka pronašao Miroslavljevo jevanđelje i znajući o kakvoj se relikviji radi, predao ga regentu Aleksandru.

Prilikom povlačenja, navodno slučajno, pronađeno je u sanducima kralja Petra Karađorđevića i sa srpskom vojskom i Glavnom državnom blagajnom prelazi preko Crne Gore i Albanije, ukrcava se na brod i kreće put Italije. Upravo kad je brod krenuo, pojavio se jedan austrijski avion, koji je bacio bombe pored broda. Kasnije se ispostavilo da je pilot tog aviona bio Dimitrije Konjović, koji je namerno promašio, jer je na brodu video izbeglice. Potom Miroslavljevo jevanđelje dospeva na Krf i kasnije sa srpskom vladom stiže uPo završetku Prvog svetskog rata, Miroslavljevo Jevanđelje je ostalo u posedu porodice Кarađorđević, uprkos odluci Ministarstva prosvete iz 1903. godine da se preda na čuvanje Narodnoj biblioteci Srbije. Kralj Aleksandar Karađorđević gine u atentatu u Marseju, 1934. godine, a neposredno potom, namesnik Pavle Karađorđević donosi odluku da se Miroslavljevo jevanđelje premesti u novoosnovani Muzej kneza Pavla. Zbog ove odluke rukopis se nije našao u Narodnoj biblioteci 6. aprila 1941, kada je zgrada pogođena i spaljena do temelja prilikom nemačkog bombardovanja, a zajedno sa njom izgoreli su najvredniji srpski rukopisi, knjige i časopisi.

Pre početka Drugog svetskog rata na ovim prostorima Miroslavljevo jevanđelje sklonjeno je u sef Narodne banke u Užicu, pred pad Užica premešteno je u manastir Rača kraj Drine, a 1943. godine, kada je otkriveno njegovo sklonište, premešteno je u sef Narodne banke u Beogradu, gde ga Nemci više nisu tražili. Sam manastir Rača opljačkali su Nemci pre ulaska Jevanđelja, a Bugari su spalili sve manastirske zgrade neposredno po izlasku rukopisa iz manastira.

Nakon rata čuvanje jevanđelja prelazi u nadležnost Ministarstva Prosvete a Narodnom muzeju u Beogradu (tada Umetnički muzej) predato je na čuvanje 19. juna 1945. godine. Danas se Miroslavljevo jevanđelje čuva u posebnoj komori.

Projekat je finansiran iz budžeta Grada Beograda. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.