NA DANAŠNJI DAN: Šaban Bajramović, "1984", Mika Alas i još mnogo toga (8. JUN)
Dogodilo se na današnji dan - 8. jun:
NA DANAŠNJI DAN: Dražen Petrović, Eksplozija u rudniku, Gadafi i još mnogo toga (7. JUN)
NA DANAŠNJI DAN: Dan D, Aleksandar Sergejevič Puškin, Tetris, NBA i još mnogo toga (6. JUN)
NA DANAŠNJI DAN: Poslednji srpski despot, AIDS, Pančo Vilja i još mnogo toga (5. JUN)
632. Umro Muhamed
Muhamed, osnivač islama, bio je značajna figura u istoriji čovečanstva. Rođen je u Meki, današnja Saudijska Arabija, oko 570. godine nove ere. Muhamed je doživeo viziju koja ga je naznačila kao proroka i poslanika Alaha, Boga u islamskoj veri. Ova vizija postavila je temelje za početak islamske religije.
Muhamed je preneo Alahove poruke kroz svetu knjigu islama, Kur'an. Kur'an je smatran svetom knjigom i izvorom božanske objave. On je propovedao monoteizam, učenje o jednom Bogu, i pozivao ljude da se odreknu paganizma i prigrle islam.
Muhamed se za života suočio sa mnogim izazovima. Njegova propoved izazvala je otpor u Meki, odakle je bivao progonjen. Međutim, njegov uticaj i broj sledbenika nastavili su rasti.
Nakon dugog perioda progona, Muhamed i njegovi sledbenici emigrirali su iz Meke u Medinu, događaj poznat kao Hidžra. Ova migracija obeležila je prekretnicu u istoriji islama i označila početak islamskog kalendara. U Medini, Muhamed je uspostavio prvu islamsku državu i postao vođa političke i verske zajednice.
Muhamed je takođe vodio vojne kampanje kako bi širio islam, ali je takođe bio poznat po svojoj toleranciji prema drugim religijama i pružanju zaštite manjinskim grupama. Njegova vizija jedinstva i socijalne pravde postala je osnova za formiranje islamskog društva.
Nažalost, Muhamed je preminuo, veruje se, 8. juna 632. godine u Medini. Njegova smrt izazvala je veliku tugu među muslimanima, ali je ostavila nasleđe koje će trajati vekovima. Islamska vera nastavila se širiti, a Muhamed je ostao centralna figura i uzor vernicima širom sveta.
Muhamedova uloga kao proroka i osnivača islama ne može se osporiti. Njegova posvećenost duhovnosti, moralnim vrednostima i pravednosti ostavila je dubok uticaj na muslimane i društva u celini. Danas, Muhamed se smatra jednim od najuticajnijih istorijskih ličnosti i njegovo nasleđe živi kroz verovanja i vrednosti islamske zajednice.
1810. Rođen Robert Šuman
Robert Šuman, slavni nemački kompozitor i pijanista, rođen je na današnji dan 1810. godine. Smatra se jednim od najvažnijih figura romantizma u muzici i jednim od pionira muzičke literature za klavir. Njegov uticaj na svet muzike je nemerljiv, a njegova dela ostaju trajna inspiracija.
Šuman je bio prepoznat po svojoj izvanrednoj sposobnosti da prenese emotivnost i dubinu osećanja kroz svoju muziku. Njegova dela, poput "Scena iz detinjstva", "Cvetnog komada", "Krnevala" i "Albuma lišća", donela su inovaciju u klavirsku tehniku i otvorila nove horizonte za izražajnost na ovom instrumentu.
Međutim, najveći doprinos Šumana muzici su svakako njegova dela za klavir i glas, poput ciklusa pesama "Dichterliebe" i "Frauenliebe und Leben". Njegova muzika je duboko emotivna, često se baveći temama ljubavi, snova, tuge i čežnje. Njegovi ciklusi pesama su postali klasici romantične vokalne literature.
Njegovo nasleđe se ne ograničava samo na kompoziciju. Šuman je takođe bio važan muzički kritičar i pisac, a njegova glasila "Neue Zeitschrift für Musik" (Novi muzički magazin) imala su veliki uticaj na muzičku scenu tog vremena. Kao jedan od osnivača i glavnih predstavnika "Dizeldorfske škole", bio je ključan za promociju mladih talenata i razvoj nove generacije muzičara.
Robert Šuman je ostavio neizbrisiv trag u muzičkom svetu, inspirišući mnoge kasnije kompozitore i izvođače. Njegova muzika i dalje se izvodi širom sveta, čime se održava njegova muzička baština. Njegov uticaj na razvoj klasične muzike je neprocenjiv, a njegova dela ostaju večna inspiracija za sve ljubitelje muzike.
1846. Preminuo Rodolf Tepfer
Rodolf Tepfer, rođen 1799. godine, bio je švajcarski učitelj, umetnik i pisac, najpoznatiji po svom doprinosu razvoju stripa. Smatra se pionirom devete umetnosti, popularizujući format slikovnih priča koje su kasnije evoluirale u moderne stripove.
Tepfer je stvorio prve stripove u formi ilustrovanih priča koje je sam crtao i pisao. Njegovi radovi, kao što su "Histoire de M. Vieux Bois" (na engleskom prevedena kaov The Adventures of Obadiah Oldbuck) i "Monsieur Crépin" (Gospodin Krepin), bili su među prvima koji su kombinovali slike i tekst kako bi preneli priču. Njegovi stripovi su se odlikovali humorom, karikaturalnim likovima i satirom, a često su kritikovali društvene i političke pojave svog vremena.
Njegovo pionirsko delo značajno je uticalo na razvoj stripa u Evropi i širom sveta. Njegovi koncepti i tehnike inspirisali su mnoge kasnije strip autore i doprineli razvoju strip umetnosti kao zasebnog žanra. Tepfer je svojim radom postavio temelje za narativni stil stripova i otvorio vrata za dalje eksperimentisanje i inovacije u ovom mediju.
Iako je Tepferova uloga u razvoju stripa često nepoznata širem čitalačkom krugu, njegov značaj prepoznat je među umetnicima i ljubiteljima stripa. Njegovo nasleđe ostaje ključno za razumevanje evolucije stripa kao umetničkog i narativnog medija.
1931. Rođen Ivan V. Lalić
Ivan V. Lalić bio je poznati srpski pesnik, esejista i prevodilac, rođen na današnji dan 1931. godine u Beogradu. Lalić je bio značajan predstavnik moderne srpske književnosti i jedan od najznačajnijih pesnika druge polovine 20. veka.
Lalićeva poezija karakteriše se dubokom introspekcijom, filozofskim temama, slojevitim simbolizmom i izraženom lirskom snagom. Njegovi stihovi često istražuju egzistencijalna pitanja, postojanje, smisao života i večnu borbu između svetlosti i tame. U svojim delima Lalić je koristio bogat jezički izraz i slikovite metafore, stvarajući poetične slike koje izazivaju duboka emotivna iskustva kod čitalaca.
Pored poezije, Lalić je takođe bio angažovan kao esejista i prevodilac. U svojim esejima doticao je različite teme kao što su književnost, umetnost, filozofija i društvo. Bio je veoma dobro obrazovan i upućen u različite književne tradicije, što se odražava i u njegovom prevodilačkom radu. Prevodio je dela brojnih svetskih pesnika i pisaca na srpski jezik, doprinoseći tako širenju književnosti i kulture.
Posebno se istakao prevodom dela T.S. Eliota, pri čemu je njegov prevod poeme "Pusta zemlja" do danas smatran najboljim prevodom ovog dela na srpski jezik. Lalićevi prevodi odlikuju se vernosti originalnom delu, ali i sposobnošću da prenesu poetski duh i atmosferu autora.
Ivan V. Lalić ostavio je neizbrisiv trag u srpskoj književnosti svojim izuzetnim stvaralaštvom. Njegova poezija se smatra jednim od vrhunaca moderne srpske književnosti i njegovo delo i danas inspiriše mnoge pesnike i ljubitelje književnosti. Njegove zbirke pesama, poput "Bivši dečak", "Pesme" i "Vreme, vatre, vrtovi", ostaju trajno nasleđe koje oplemenjuje srpsku književnost i doprinosi njenom bogatstvu i raznolikosti.
Nažalost, Ivan V. Lalić prerano nas je napustio, preminuvši 28. jula 1996. godine u Beogradu, ostavivši iza sebe značajan književni opus. Njegovo delo i uticaj na srpsku književnost ostaju neprolazni, a njegove pesme i dalje nadahnjuju i dotiču srca čitalaca širom sveta.
1937. Premijera kantate "Carmina Burana" Karla Orfa
Karmina Burana je jedinstveno muzičko delo, koje se ističe svojom energijom, živopisnošću i ekspresivnošću. Muzika je emotivna, snažna i ritmički bogata, a tekstovi pesama su pisani na srednjovekovnom latinskom, srednjem visokonemačkom i francuskom jeziku. Delo je komponovao nemački kompozitor Karl Orf, a inspirisano je srednjovekovnom zbirkom pesama istog naziva. Tematski, pesme se bave različitim aspektima ljudskog života - ljubavi, piću, sudbini, proleću, sreći i prolaznosti samog života.
Karmina Burana se sastoji od segmenata za hor, soliste i orkestar, a njena izvedba je postigla veliku popularnost i stekla status jednog od najpoznatijih i najizvođenijih dela 20. veka. Izvedba ove kantate je zahtevna i impresivna. Horovi izvode veličanstvene pesme, a solisti svojim glasovima donose emotivnost i snagu izraza. Orkestar prati ove vokalne izvedbe sa živahnim i dinamičnim melodijama. Karmina Burana je postala popularna ne samo među klasičnim muzičkim ljubiteljima, već i širom sveta, jer je muzika iz ovog dela korišćena u mnogim filmovima, reklamama i drugim medijskim produkcijama.
Ovo muzičko delo premijerno je izvedeno na današnji dan, 8. juna 1937. godine u operskoj kući grada Frankfurta, a izvedeno je pod dirigentskom palicom samog Karla Orfa, a sama izvedba je izazvala veliku senzaciju i odmah privukla ogormnu pažnju javnosti.
Nasleđe Karmine Burane je od izuzetnog značaja i ono traje i danas. Njena izvedba je izazov za horove, orkestre i soliste, koji nastoje preneti punu snagu i intenzitet ove muzike. Delo je postalo simbol moći i strasti muzike i ostavilo je dubok utisak na mnoge generacije slušalaca. Karmina Burana se redovno izvodi širom sveta i ostaje jedno od najcenjenijih i najupečatljivijih dela savremene klasične muzike.
Kao takvo, ovo remek-delo izvodi se redovno i u Srbiji, te u videu iznad možete pogledati izvedbu dela u celosti od strane Simfonijskog orkestra RTS-a, Dečjeg hora "Kolibri", Simfonijskog orkestra i hora Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu i Instituta za umetničku igru. Solisti: sopran Marija Mitic, tenor Dejan Maksimilijan Vrbančič, bariton Ivan Tirion. Pod dirigentskom palicom Bojana Suđića.
1940. Rođena Nensi Sinatra
Nensi Sinatra američka je pevačica, glumica i ikona popularne kulture. Rođena je na današnji dan, 8. juna 1940. godine, u Nju Džerziju, kao ćerka legendarnog Frenka Sinatre. Nensi je postala poznata širom sveta zahvaljujući svojoj izvanrednoj vokalnoj sposobnosti, šarmu i stilu.
Iza sebe, Nensi je ostavila neizbrisiv trag u svetu muzike. Sa prepoznatljivim glasom punim emotivnosti, postala je poznata po brojnim hitovima, uključujući "These Boots Are Made for Walkin'", "Summer Wine", a možda njen najveći hit jeste legendarna pesma "Bang Bang (My Baby Shot Me Down)", koju su prvobitno izveli Šer i Soni 1966. godine, ali je Nensina verzija iz iste godine zbog svoje melanholične atmosfere i emotivnosti ipak ostala upamćena kao najbolja izvedba ove pesme u istoriji, bolja čak i od verzije njenog oca Frenka. Njen talent za interpretaciju pesama i izražavanje emocija putem muzike osvojio je srca publike širom sveta.
Pored uspeha u muzičkoj industriji, Nensi se takođe ostvarila i kao glumica. Pojavila se u nekoliko filmova i televizijskih serija tokom šezdesetih i sedamdesetih godina dvadesetog veka. Ipak, u ovoj oblasti nije ostavila neki značajan trag, osim što su se neke njene pesme pojavljivale u blokbasterima, kao što se recimo baš "Bang, Bang" pojavila u Tarantinovom filmu "Kill Bill: Volume 1".
Veći i trajniji uticaj ostavila je na svet muzike i mode. Bila je prepoznatljiva po svom sofisticiranom stilu oblačenja, elegantnim haljinama, visokim štiklama i prepoznatljivim frizurama. Njena hrabrost da istražuje nove muzičke stilove i eksperimentiše sa svojim zvukom uticala je na mnoge druge umetnike.
Kroz decenije, Nensi je proširila granice umetnosti i ostavila neizbrisiv pečat svojim nezaboravnim pesmama. Njen doprinos ne samo muzičkoj industriji, već i popularnoj kulturi u celini, ostaje neprolazan. Nensi Sinatra je i danas simbol elegancije, snage i umetničke izvrsnosti, čime će zauvek biti upamćena kao ikona koja je obeležila svoje vreme i ostavila nasleđe koje će trajati generacijama.
1943. Preminuo Mihailo Petrović Alas
Mihailo Petrović Alas, srpski matematičar, filozof, pisac i izumitelj, živeo je bogatim, zanimljivim i nekonvencionalnim životom. Njegova interesovanja i dostignuća prostirala su se na mnoge oblasti, ostavljajući dubok trag u svakoj od njih.
Petrović je poznat kao pisac zakona i predloga međudržavnih sporazuma, demonstrirajući svoju sposobnost za političko i diplomatsko delovanje. Ali to nije sve - on je takođe bio uspešan izumitelj, vlasnik nekoliko patenata čija su rešenja bila realizovana. Njegova maštovitost nije se zaustavila samo na tim poljima.
Mihailo Petrović Alas se isticao i u matematici, gde je postigao izuzetne rezultate. Njegovi radovi o fenomenologiji matematike, kao i originalne teorije prirodne filozofije, uvrstili su ga među najvažnije srpske filozofe i stvaraoce.
Pored matematike i filozofije, Petrović je takođe pokazivao interesovanje za prirodne nauke. Proučavao je astronomiju, teoriju relativnosti i hemiju, doprinoseći svojim radovima u tim oblastima. Bio je čak i tvorac šifarskog sistema i glavni šifrant srpske i jugoslovenske vojske, pokazujući svoju inventivnost i veštinu u kriptografiji.
Međutim, Petrović nije bio samo intelektualac - bio je i umetnik. Svirao je violinu i bio vođa muzičke družine "Suz", koja je imala važno mesto u beogradskom boemskom životu sve do početka Drugog svetskog rata. Njegova ljubav prema umetnosti bila je samo jedna od mnogih strasti koje je negovao.
Pored svojih mnogobrojnih interesovanja, Petrović je takođe bio strastveni ribolovac i svetski putnik. Proputovao je mnoge predele sveta i plovio po severnim i južnim morima, sanjajući o novim velikim okeanskim avanturama.
Mihailo Petrović Alas preminuo je na današnji dan - 8. juna 1943. godine u svom domu na Kosančićevom vencu u Beogradu. Njegov doprinos matematici, filozofiji, ostalim prirodnim naukama i mnogim drugim oblastima ostao je zabeležen i neizbrisiv. Zahvaljujući naporima Dragana Trifunovića, istoričara matematike i profesora Beogradskog univerziteta, Petrovićeva dela su oživljena i pružena javnosti kroz Sabrana dela, koja su digitalizovana i dostupna u Virtuelnoj biblioteci Matematičkog fakulteta u Beogradu, kao i u njenom digitalnom legatu posvećenom Mihailu Petroviću.
Mihailo Petrović Alas ostaje ne samo inspiracija, već i jedan od najistaknutijih intelektualaca srpske istorije.
1949. Objavljena knjiga Džordža Orvela "1984"
"1984" je kultni roman britanskog pisca Džordža Orvela, ptvi put objavljen na današnji dan 1949. godine. Smatra se jednim od najvažnijih književnih dela 20. veka i remek-delom distopijske književnosti. Roman je postao ikona političke i socijalne kritike, te izvor mnogih izraza i koncepta koji su postali deo svakodnevnog jezika.
Radnja romana "1984" smeštena je u totalitarno društvo Okeaniju, kojom vlada Partija na čelu sa Velikim Bratom. Glavni protagonist romana je Vinston Smit, običan građanin koji radi u Ministarstvu istine, gde je zadužen za prekrajanje istorije i propagandu. No, Vinstona muči unutrašnji otpor prema represivnom režimu i želja za slobodom.
Kroz lik Vinstona, Orvel precizno opisuje manipulaciju moći, kontrolu uma i sistematsko uništavanje individualnosti. Centralni element romana je "Veliki brat", oličenje Partije i apsolutne vlasti. U društvu koje promoviše stalni nadzor i konstantno prisustvo režima, Vinston se bori da održi svoje misli i identitet, te započinje tajnu vezu sa Julijom, što predstavlja pobunu protiv strogo kontrolisane seksualnosti.
"1984" je zapanjujuće predvideo mnoge elemente savremenog društva, poput masovnog nadzora, lažnih vesti i manipulacije informacijama. Orvel je kroz svoje delo upozorio na opasnosti totalitarizma i gubitka slobode pojedinca. Koncept "novogovora", sistema manipulacije jezikom u kojem se smanjuje opseg izraza i sužava sloboda mišljenja, postao je sinonim za manipulaciju informacijama i kontrolu uma.
"1984" je roman koji izaziva duboko razmišljanje i postavlja pitanja o prirodi moći, slobode i individualnosti. Orvelov stil pisanja je surov, ali istovremeno majstorski, te prenosi osećaj paranoje i ugnjetavanja koji proživljavaju likovi.
Džordž Orvel je svojim delom "1984" ostavio trajan uticaj na književnost i društvo. Njegova vizija totalitarizma ostaje upozorenje da se sloboda i prava pojedinca moraju čuvati i braniti. "1984" je knjiga koju bi svako trebalo da pročita, jer nas podstiče da razmišljamo o svojoj ulozi u društvu i o važnosti borbe za istinu i slobodu.
1984. Premijerno prikazan film "Ghostbusters"
"Ghostbusters" je kultni američki film koji je premijerno prikazan na današnji 1984. godine. Ova urnebesna kombinacija komedije, fantastike i akcije brzo je osvojila publiku i postala jedan od najprepoznatljivijih filmskih ostvarenja svog vremena.
Film prati avanture četiri ekscentrična lika, koji su nezadovoljni svojim akademskim karijerama i odlučuju da osnuju "Goustbasters" - tim profesionalnih lovaca duhova. Njihov zadatak je da uhvate i kontrolišu sve paranormalne pojave koje terorišu grad Njujork.
Radnja filma se brzo zahuktava, kada se otvori portal između dimenzija i oslobodi zlobni duh Gozer, koji želi da zavrne ventile na svetskom kraju. Goustbastersi se suočavaju sa sve većim brojem duhova i paranormalnih pojava, a situacija postaje još ozbiljnija kada grad postane poprište haosa i razaranja. Sa svojom specijalnom opremom, koja uključuje protonski paket i "Ecto-1" automobil, hrabri tim se suočava s opasnostima i pokušava da spasi grad od apokalipse.
Film "Ghostbusters" je režirao Ivan Rajtman, a scenario su napisali Den Ajkrojd i Herold Rejmis. Njihova kombinacija talenta rezultirala je jedinstvenom i duhovitom pričom, koja je postala simbol pop kulture. Izvanredna hemija između glumačke ekipe, posebno između Bila Marija i Dena Ajkrojda, doprinela je uspehu filma.
"Ghostbusters" je osvojio srca publike širom sveta zahvaljujući svojoj originalnosti, smehu i nezaboravnim likovima. Film je postao ikona 80-ih godina i inspirisao je nastanak brojnih stripova, animiranih serija, video igara i drugih medijskih adaptacija.
Osim prvog filma, snimljena su i dva nastavka, animirana serija, kao i nedavni ribut iz 2021. godine. Ipak, originalni "Ghostbusters" ostaje najprepoznatljivije ostvarenje iz ove franđize, koje je uspelo da stvori neponovljivu magiju i postane klasik žanra. Sa svojim neodoljivim humorom, prepoznatljivom tematskom pesmom i neprikosnovenom četvorkom junaka, "Ghostbusters" će zauvek ostati divan deo filmske istorije.
2008. Umro Šaban Bajramović
Šaban Bajramović, rođen 16. aprila 1936. godine u Nišu, bio je nadljudski talentovan i poznat muzičar, koji je ostavio dubok trag u romskoj, srpskoj, jugoslovenskoj, ali i svetskoj muzici. Izuzetan pevač, tekstopisac i kompozitor, poznat po svom jedinstvenom stilu koji je sjedinjavao različite muzičke žanrove poput romske i narodne muzike, džeza i bluza. Njegov glas je bio snažan i emotivan, a njegovi stihovi su često izražavali duboke emocije i životnu patnju.
Tokom svoje karijere, Šaban Bajramović je snimio brojne albume i postao poznat ne samo u regionu Balkana, već i širom sveta. Njegova muzika je osvojila srca mnogih slušalaca zbog svoje iskrenosti, autentičnosti i dubokog emotivnog sadržaja. Njegove pesme poput "Đelem, đelem", "Geljan dade" i "Opa cupa" postale su klasici romske muzike.
Pored svog muzičkog talenta, Šaban Bajramović je takođe bio poznat po svom harizmatičnom nastupu na sceni. Njegova energija i strast prema muzici su bili neodoljivi, što je često rezultiralo uzbudljivim i nezaboravnim koncertima. Bio je i izuzetan improvizator, često stvarajući nove varijacije na svoje pesme tokom izvođenja.
Jedan kuriozitet vezan za ovog velikog muzičara jeste taj da je bio strastveni kockar i da je neretko pevao kako bi mogao da finansira svoj porok. Još jedan bonus kuriozitet, legendarnu pesmu "Bubamara" (Đinđi rinđi Bubamaro) iz Kusturičinog legendarnog filma "Crna mačka, beli mačor", otpevao je upravo niko drugi do Šaban Bajramović.
Nažalost, Šaban Bajramović je preminuo 2008. godine u Nišu, baš na današnji dan, ostavivši iza sebe nasleđe koje će zauvek živeti kroz njegovu muziku. Njegova autentičnost, strast i talenat čine ga jednim od najvećih muzičara Balkana i ikonom romske muzike. 12. avgusta 2010. godine, na dan početka 27. Nišvila, otkrivena je statua Šabana Bajramovića na keju u Nišu.