Kako su Turci i Mađari prikazali čuvenu srpsku vladarku: Mara Branković između istorije i popularnih inostranih serija
Jedne od najuticajnijih žena 15. veka, kroz decenije je prikazivan u brojnim stranim filmovima i serijama.
Lik Mare Branković tokom godina našao se u brojnim serijama i filmovima širom sveta.
Međutim, u domaćoj produkciji njen lik je veoma retko obrađivan.
U Srbiji se Mara pojavljuje tek u okviru igrano-dokumentarne serije "Srpski junaci srednjeg veka", u kojoj je tumači glumica Petra Dimitrijević.
Mara Branković u turskoj seriji
Značajno mesto u savremenoj televizijskoj produkciji zauzima istorijska dokumentarna drama "Uspon Otomanske imperije" ("Rise of Empires: Ottoman"), koja osvetljava lik i ulogu srpske princeze Mare Branković u kontekstu ključnih događaja 15. veka.
U prvoj sezoni serije prikazano je osvajanje Konstantinopolja od strane Mehmeda II Osvajača, dok se druga sezona bavi njegovim sukobom sa Vladom Cepešom.
Pored glavnog junaka, kog tumači mladi glumac Džem Igit Uzumoglu, jednu od centralnih uloga ima i pripadnica srpske vladarske porodice – Maru Branković tumači slavna glumica Tuba Bujukustun.
U istoriji, Mara Branković ostala je upamćena kao druga srpska princeza udata za osmanskog sultana. Prva je bila Olivera Lazarević, ćerka kneza Lazara i kneginje Milice.
Mara je bila supruga sultana Murata II, a nakon njegove smrti postala je ključna figura u političkom i privatnom životu svog pastorka Mehmeda II.
– Mehmed je imao složen odnos sa ocem. Mara ga je, sasvim izvesno, uzela pod svoje i on ju je uvek nazivao "majko" – ističe istoričar Marios Filipides, čije izlaganje prati ovu dokumentarnu dramu.
Profesor emeritus na Katedri za klasične studije Univerziteta u Masačusetsu (Amherst) dodatno naglašava:
– Mara Branković bila je jedna od najvažnijih ličnosti 15. veka. Mehmed II ju je izuzetno poštovao. Imala je veze svuda – sa vladarskim porodicama iz Konstantinopolja, Srbije i Zapadne Evrope. Bila je istinska poveznica između slovenskog, grčkog, osmanskog i zapadnog sveta.
Sličan stav iznosi i Majkl Talbot, profesor osmanske istorije na Univerzitetu u Griniču, koji ističe da je, uprkos mogućnosti da se povuče nakon Muratove smrti, Mara Branković postala jedna od najvažnijih savetnica na Mehmedovom dvoru.
Mara Branković u mađarskoj seriji
Lik ove znamenite srpske vladarke prikazan je i u popularnoj mađarsko-austrijskoj TV seriji, zasnovanoj na romanima Mora Bana i istorijskim događajima vezanim za život Janoša Hunjadija, u srpskoj epskoj tradiciji poznatog kao Sibinjanin Janko.
Naslovnu ulogu u seriji "Hunjadi" ("Rise of the Raven") tumači Gelert L. Kadar, dok se u seriji kao jedan od značajnih likova pojavljuje i Mara Branković, koju igra Franciska Toročik.
Serija je snimana na više jezika, uključujući i srpski, a u njoj učestvuje više od 600 glumaca, među kojima je i Rade Šerbedžija.
Ipak, prikaz Mare Branković u ovom ostvarenju značajno odstupa od istorijske istine, budući da je osnov za scenario bio roman, a ne naučno utemeljena istoriografija.
U seriji je Mara predstavljena kao žrtva i robinja koja odlazi u sultanov harem kako bi spasila narod.
Prikazano je da prelazi u islam, da pokušava da pastorka podučava mađarskom jeziku, da je Mehmed III zlostavlja i ponižava, kao i da se na kraju zamonašuje u katoličkom manastiru – elementi koji nisu potvrđeni istorijskim izvorima.
Serija se dominantno bavi Hunjadijevom odbranom Evrope od osmanskih osvajanja, političkim previranjima vladajućih porodica, odlaskom Mare Branković, predstavljene kao bivše Hunjadijeve ljubavi, u harem Murata II, kao i opsadom Beograda 1456. godine.
Uprkos brojnim umetničkim slobodama, ovo ostvarenje privuklo je pažnju publike širom Evrope.
Mara Branković u drugim ostvarenjima
Iako su njeni lik i život često bili predmet fikcionalnih interpretacija, Mara Branković je na filmu i televiziji oživljavana i ranije, najčešće u stranim produkcijama, gde se njen istorijski značaj neretko prepliće sa dramaturškim i romanesknim elementima.
Marka Branković prikazana je u rumunskom filmu "Stefan Veliki – Vaslui 1475" (1974), što je najverovatnije i njena prva ekranizacija u kinematografiji, a tumači je glumica Dina Kočea.
U seriji "Mehmed: Osvajač jednog sveta" (2018) tumačila ju je glumica Idil Firat. U filmu "Turci dolaze: Mač pravde" (2020) ulogu je igrala Ebru Ozkan. "Kizilelma: Priča o osvajanju" (2023) tumačila ju je Larisa Lara Turkozer. U turskoj seriji "Mehmed: Sultan osvajanja" lik Mare Hatun igra turska glumica Tuba Unsal.
